مطالعه تطبيقي جانوران تركيبي در هنر هخامنشيان و آشوريان با تاكيد بر نقوش برجسته و مهرها

A Comparative Study of Hybrid Animals in Achaemenian and Assyrian Art with the Emphasis on Reliefs and Stamps

جانوران تركيبي موجوداتي محصول تخيلات انساني هستند كه به عنوان شاهكارهاي هنري در قالب عناصر و تزئينات معماري، ظروف كاربردي، مهرها، زيورآلات و... ظاهر مي شوند. هدف از اين پژوهش بررسي جانوران تركيبي به عنوان نمادهايي از دو فرهنگ و تمدن فلات ايران (هخامنشيان) و بين النهرين (آشور) و يافتن اشتراكات و افتراقات في مابين آنان با رويكردي تطبيقي است. براي رسيدن به اين منظور، دامنه گسترش اين موجودات تركيبي در آثار هنري نقوش برجسته و مهرهاي هخامنشي و آشوري ازنظر شكل ظاهري و مفاهيم مرتبط با آن جست وجو و با يكديگر تطبيق داده شد. در اين پژوهش روش تحقيق به صورت توصيفي- تاريخي و تجزيه وتحليل اطلاعات كيفي و گردآوري اطلاعات به روش اسنادي است. نتايج حاصل از اين پژوهش نمايانگر وجوه اشتراك و افتراق موجودات تركيبي در اين دو تمدن است و به طور كلي مي توان گفت كه در نمايش موجودات تركيبي دوره هخامنشي از ديد جانبي و در آشوري از روش جبهه اي استفاده شده است. نمايش جانور تركيبي با حالات انساني مانند تمام قد بودن و استفاده از اندام انساني در دوره آشور كاربرد زيادي داشته درحالي كه در دوره هخامنشي تنها تركيب با سر انسان ديده مي شود. مهم ترين خصيصه تصاوير نمايش دهنده جانوران تركيبي در هنر هخامنشي: سادگي، نظم و پرهيز از پرداختن زياد به جزئيات است. جانوران تركيبي در هنر هخامنشي از حس «سكون و آرامش» و «خشك و رسمي» و در دوره آشوري «تحرك و پويايي» و «بيان خشونت» برخوردارند و تقارن انعكاسي بارزترين ويژگي هماهنگ تصاوير جانوران تركيبي در نقوش برجسته دوره آشور است. ازنظر مفهوم به كارگيري، بيشتر نمادها در فرهنگ و تمدن مردمان هر دو منطقه ريشه دارد.

Hybrid animals are the products of human imagination and have been appearing in masterworks in form of architectural elements ad decorations, utensils, stamps, jewelries and accessories. The purpose of this research is to study hybrid animals as symbols of two cultures and civilizations, one in the Iranian plateau (the Achaemenians) and the other in Mesopotamia (Assyria) and also finding the similarities and differences between hybrid animals of mentioned regions with a comparative approach. to do so, the spread range of these hybrid animals in reliefs and stamps in Achaemenian and Assyrians art has been investigated and compared based on their visual characteristics and related contents. In this research, data collection has been done by using documents, the research method is descriptive-analytical, and the analysis has been done qualitatively. The results of this research, which highlight the similarities and differences of hybrid animals in these two civilizations, also indicate that in displaying the hybrid animals in the Achaemenian era, a side view had been used, but in the Assyrian era, a frontal view had been applied. In the Assyrian era, it was more common to show hybrid animals in human postures such as using full-length size and characteristics of human body, while in the Achaemenian era we can only see the combinations with human head. The most important characteristics of the images of hybrid animals in the Achaemenian art are their simplicity, discipline and the avoidance of focusing on too much details. Achaemenian Hybrid animals have a sense of «immobility and peace» and «arid and formal», but Assyrian Hybrid animals have «mobility and a dynamic mode” which express a sense of «violence». The most notable feature of Hybrid animals in Assyrian era is their reflection symmetry. In terms of content, it should be noted that the application of the most of the symbols has their root reflection symmetry. In terms of content, it should be noted that the application of the most of the symbols has their roots in the culture and civilization of the people from both regions.