مطالعه تحليلي و تطبيقي نقشمايه مرغ درنقاشي هاي گل و مرغ لطفعلي شيرازي

Investigating the Variety of Figures and Human Proportions in Kamal al-Din Behzad’sPaintings

نقاشي گل و مرغ در دوره قاجار يكي از جنبه هاي درخشان هنر اين دوران است كه بازشناسي آن كمك شاياني به شناخت قابليت هاي اين هنر و تحولات آن تا دوره قاجار مي كند. مطالعه اين آثار نشان مي دهد كه اين هنر در امتداد نقاشي گل و مرغ در دوره هاي قبل يعني صفويه و زنديه قرار دارد. عناصر تصويري اين هنر با هويت و فرهنگ ايراني خود را هماهنگ مي سازد. اين نوع از نقاشي ارتباط معنايي بسيار نزديكي با ادبيات منظوم ايراني داشته و داراي نشانه هاي مشتركي مانند گل و مرغ است. نوشتار حاضر به مطالعه نقشمايه مرغ در نقاشي هاي لطفعلي شيرازي در دوره قاجار مي پردازد. در آثار او اين نقش وارد مرحله جديدي مي شود و همچنين در كيفيت پرداز و غناي رنگي با مهارت عمل مي كند. اين پژوهش به اين پرسش ها پاسخ مي دهد: مرغ در نقاشي گل ومرغ داراي چه پيوندي با ادبيات است؟ در آثار شيرازي مرغ از لحاظ تجسمي در تصوير داراي چه جايگاهي است و چگونه تصوير شده است؟ چه شباهت و تفاوت هايي با دوره هاي صفويه و زنديه دارد؟ تحليل نقاشي هاي لطفعلي شيرازي نشان مي دهد كه مرغ در آثار او جنبه نمادين داشته و داراي ارتباطي مفهومي با ادبيات و ديگر عناصر تصويري در نقاشي به ويژه گل است. آثار او با الهام از هنر گل و مرغ در دوره صفويه و زنديه داراي كيفيت بالاتري از لحاظ اجرا و تنوع در نشان دادن مرغ به صورت بيدار، خوابيده و در حال شكار پروانه اجرا مي كند. او از جنبه هاي عرفاني و ادبي در نقاشي هاي خود بهره مي گيرد وآنها را در نقاشي به صورتي عارفانه تجسم مي كند. روش اين تحقيق از نوع تحليلي بوده و روش جمع آوري اطلاعات از نوع اسنادي است.

Human figure is one of the most important pictorial elements in Persian painting, andits design, drawing and proportions, which have been influenced by the principles of Iranian aesthetics have been based on certain patterns. On one hand,the presence of human in Kamal al-Din Behzad’s paintings isespecially important.He has paid attention to the representation of human in real life environments and has achieved some type of human realism in his works. Accordingly, the subject of this study is investigating the variety of figures and human’s configuration proportions in Kamal al-Din Behzad’s paintings, and this study aims at identifying the possible patterns of figuration in paintings of Herat school. Also, it is tried to answer these questions: 1.How is the thematic variety of figures in Kamal al- Din Behzad’s paintings? 2. How can the pattern and human proportions in Kamal al-Din Behzad’s paintings be explained? This study was carried out through a descriptive-analytical methodand to measure the overall and partial proportions of the forms of the figures, length (height) of head in each body was used as the unit of measurement. The data collection was also done through library research. This study shows that the variety of most of the figures in Behzad’s paintings can be classified as three thematic figures “lyrical”, “mystical” and “popular”. According to the measurement criteria used in this study, Behzad has benefited from a special and possibly pre-determined pattern- rooted in the Iranian culture and visual tradition - to draw lyrical figures. This special pattern has also been considered with slight changes in mystical figures. However, various forms and proportions have been used to design the popular figures. This can be the main criterion in determining Behzad’s ability to creatively and freely design the figurative proportions.