بررسي تنوع پيكره‌ها و تناسبات انساني در آثار كمال‌الدين بهزاد

Investigating the Variety of Figures and Human Proportions in Kamal al-Din Behzad’sPaintings

پيكره انساني يكي از عناصر مهم تصويري در نقاشي ايراني است و شيوه طراحي و ترسيم و تناسبات آن متاثر از مباني زيبايي شناسي ايراني تابع الگوهاي مشخصي بوده است. از طرفي، حضور انسان در آثار نقاشي كمال الدين بهزاد از اهميت ويژه اي برخوردار است. او به بازنمايي انسان در محيط واقعي زندگي توجه كرده و به نوعي واقع نمايي از انسان در آثار خود دست يافته است. بر همين اساس، موضوع اين تحقيق بررسي تنوع پيكره ها و تناسبات پيكر بندي انسان در آثار نقاشي كمال الدين بهزاد و هدف از آن شناخت الگوهاي احتمالي پيكرنگاري در نقاشي مكتب هرات است. همچنين، در اين راستا، سعي شده است تا به اين سوالات پاسخ داده شود: 1. تنوع موضوعي پيكره ها در آثار كمال الدين بهزاد چگونه است؟؛ 2. الگو و تناسبات انساني در پيكرنگاري آثار كمال الدين بهزاد چگونه قابل تبيين است؟ اين پژوهش به روش توصيفي- تحليلي انجام پذيرفته و براي سنجش تناسبات كلي و جزئي فرم پيكره ها از طول (ارتفاع) سر هر پيكره به عنوان واحد اندازه گيري يا پيمون استفاده شده است. روش گردآوري اطلاعات نيز كتابخانه اي است. اين بررسي نشان مي دهد كه تنوع غالب پيكره ها در آثار نقاشي بهزاد را مي توان در سه دسته موضوعي «پيكره هاي تغزلي»، «پيكره هاي درويشي»، و «پيكره هاي عامه» طبقه بندي كرد. مطابق معيار اندازه گيري مورد استفاده در اين تحقيق، بهزاد در ترسيم پيكره هاي تغزلي از يك الگوي مشخص و احتمالاً از پيش معين - كه در فرهنگ و سنت تصويري ايراني ريشه دارد - بهره برده است. همين الگو با تغييرات جزئي در غالب پيكره هاي درويشي نيز مد نظر قرار گرفته است. با اين حال، در طراحي پيكره هاي عامه از فرم و تناسبات متنوعي استفاده شده است. اين موضوع مي تواند ملاك اصلي در تشخيص توانايي بهزاد در طراحي خلاق و آزاد نسبت هاي پيكرنگاري باشد.

Human figure is one of the most important pictorial elements in Persian painting, andits design, drawing and proportions, which have been influenced by the principles of Iranian aesthetics have been based on certain patterns. On one hand,the presence of human in Kamal al-Din Behzad’s paintings isespecially important.He has paid attention to the representation of human in real life environments and has achieved some type of human realism in his works. Accordingly, the subject of this study is investigating the variety of figures and human’s configuration proportions in Kamal al-Din Behzad’s paintings, and this study aims at identifying the possible patterns of figuration in paintings of Herat school. Also, it is tried to answer these questions: 1.How is the thematic variety of figures in Kamal al- Din Behzad’s paintings? 2. How can the pattern and human proportions in Kamal al-Din Behzad’s paintings be explained? This study was carried out through a descriptive-analytical methodand to measure the overall and partial proportions of the forms of the figures, length (height) of head in each body was used as the unit of measurement. The data collection was also done through library research. This study shows that the variety of most of the figures in Behzad’s paintings can be classified as three thematic figures “lyrical”, “mystical” and “popular”. According to the measurement criteria used in this study, Behzad has benefited from a special and possibly pre-determined pattern- rooted in the Iranian culture and visual tradition - to draw lyrical figures. This special pattern has also been considered with slight changes in mystical figures. However, various forms and proportions have been used to design the popular figures. This can be the main criterion in determining Behzad’s ability to creatively and freely design the figurative proportions