تحليل انتقادي گفتمان حكومت در باب اوّل بوستان سعدي

Critical Analysis of Governmental Discourse in the First Chapter of Saadi’s Bustan

ديدگاهي كه سعدي براي برقراري جامعه‌اي مطلوب به‏ ويژه از سوي حكومت و اعضاي نظام حاكم عرضه مي‏كند، در كتاب‏ هاي «گلستان» و «بوستان» در مركز توجه قرار گرفته‌اند؛ به صورتي كه سعدي باب اول اين دو كتاب را به همين موضوع اختصاص داده است. از ميان ابواب ده‌گانۀ بوستان، باب اول با عنوان «در عدل و تدبير و رأي» براي بررسي و تحليل گفتمان با تكيه بر حكومت اداري برگزيده شده است؛ زيرا بيشتر حكايت‌ها و مواعظ اين باب دربارۀ شيوۀ حكومت‌‌داري و روابط اجتماعي است و در هشت باب ديگر، حكايت‌هاي انگشت‌شماري دربارۀ حكومت و ارتباط اركان جامعه با هم مشاهده مي‌شود. داده‌ها و اطلاعات اين پژوهش (حكايت‌هاي باب اول بوستان) بر اساس رويكرد تحليل انتقادي گفتمان بررسي شده است. از ميان نظريه‌هاي موجود در تحليل انتقادي گفتمان، مباني روش‌شناسي «نورمن فركلاف» - كه تحليل خود را بر پايه دستور نقش‏ گراي هاليدي در سه بعد متن، گفتمان و جامعه، انجام مي‌دهد انتخاب شده است. نتايج برآمده از پژوهش را مي‌توان در اين گزاره خلاصه كرد: هر چند بوستان سعدي متني در جهت حفظ ساختار حكومت زمانۀ خود و نه در برابر آن است، نگاه سعدي به حكومت با تأكيد بر رفاه رعيت و آبادي كشور قابل‌ توجه است. اين دريافت را مي‏توان از كنارهم‏ گذاري داده‏ هاي تحليل گفتمان و شرايط اجتماعي دورۀ سعدي به دست آورد.

Saadi’ s point of view about the establishment of a desirable society specially the role of the government and its members have been the center of attention in “Gulistan”, and “Bustan”. the topic has been addressed in the first chapter of these two books. Among the ten chapters of Bustan, the first chapter “On Justice, council and administration of government” was selected for the analysis of the governmental discourse because many stories and anecdotes mentioned in this chapter are about the administration of government and social relationships while in the other eight chapters just a few number of stories address government and relations between the essential elements of the society. The data gathered (stories in the first chapter of Bustan) is analyzed based on a critical discourse analysis approach. Among the critical discourse analysis theories, the methodology introduced by Norman Fairclough is chosen according to which the analysis of the three dimensions of text, discourse and society is based on Halliday’s Systemic Functional Grammar. The results of this research can be summarized as follows: Although Saadi’s Bustan is considered a book written to support the government of that time, and it’s not an anti-government text, Saadi’s point of view towards the government which is accompanied by the emphasis on the welfare of the poor, and the development of the country is very interesting. This can be perceived by considering both the discourse analysis data and the social conditions of that era.