واكاوي تحليلي- انتقادي تفاوت‌هاي ميان حد و تعزير

اين مقاله به بازخواني تفاوت‌هاي برشمرده شده ميان حد و تعزير در متون فقهي مي‌پردازد. بر پايه يكي از قواعد بنيادين فقه جزايي، مجازات‌ها به حد و تعزير تقسيم مي‌شوند. اين دو نوع مجازات علاوه‌بر موجِب آنها يعني جرائم، در ويژگي‌ها و احكام با يكديگر متفاوتند. تكرار اين تفاوت‌ها در كتاب‌هاي فقهي آنها را به يك امر مسلم تبديل كرده و فاصله ميان اين دو نوع واكنش در برابر رفتار ضدهنجار را به‌گونه‌اي ناموجه و پرسش‌برانگيز افزايش داده است. بررسي ريشه‌هاي شكل‌گيري نظام افتراقي حد- تعزير و شواهد ديگر چه‌بسا ما را به برداشت تازه‌اي از تفاوت‌هاي ميان حد و تعزير رهنمون سازد. تفاوت‌هاي برشمرده شده در متون فقهي و حقوقي، چيزي جز اصول كلي حاكم بر مطلق مجازات نيستند. با اين‌ حال، نوعي نگاه تعبدي به نصوص ديني به‌ويژه نسبت به واژه «حد» سبب شده است تا اين احكام كلي به حد به معناي اصطلاحي آن اختصاص داده شود. در اين مقاله اين اصول عقلاني كم‌وبيش در نظام‌هاي عرفي هم پذيرفته شده و تخصيص آنها به حدود، اصطلاحي موجه به نظر نمي‌رسد.