كاربرد روش IUCN در ارزيابي وضعيت پايداري حوزه آبخيز (مطالعه موردي: حوزه آبخيز طالقان - زيدشت 1)

(Application of IUCN method in watershed sustainability condition assessment (Case study: Talleghan-Zidasht1

پايداري مفهومي است كه توجه اساسي آن بر حفظ سرمايه ­هاي (طبيعي، اجتماعي و اقتصادي) در جهت عدالت بين نسلي است. توسعه پايدار در صورتي تحقق مي­ يابد كه همپوشي بين لايه­ هاي اكولوژيكي، اقتصادي ­و اجتماعي ايجاد گردد. هدف از اين تحقيق ارزيابي و اندازه گيري پايداري حوزه آبخيز است. جهت ارزيابي پايداري در حوزه آبخيز زيدشت 1 از رويكرد بوم نظامي استفاده شده است كه در پي حفظ تعادل بين سه مقوله اقتصادي، اجتماعي و اكوسيستم است. متغيرهاي انتخابي با روش‌هاي معمول و رايج ارزيابي و مقدار آن‌ها به دست آمد. جهت آناليز و اندازه­ گيري پايداري در حوضه موردنظر از روش IUCN استفاده شده است. در حالت كلي دو بحث رفاه انسان و پايداري اكوسيستم در روش IUCN بررسي مي‌شود. در بخش رفاه انسان دو معيار و شش شاخص و 28 متغير ارزيابي و اندازه­ گيري شدند و در بخش پايداري اكوسيستم چهار معيار و 10 شاخص و 35 متغير ارزيابي و اندازه ­گيري شدند. اندازه­ گيري شاخص‌هاي انتخابي با استفاده از نرم‌افزار Wellbeing Score كه بر مبناي صفر تا 100 امتيازبندي شده است انجام گرفت. تلفيق نهايي شاخص‌ها و معيارها از طريق ميانگين­ گيري حسابي انجام گرفت و توليد نقشه در سامانه GIS انجام شد. امتياز نهايي براي اكوسيستم 51 و امتياز نهايي براي مسائل اقتصادي و اجتماعي 49 به دست آمد. نتايج نهايي با توجه به بارومتر پايداري نشان داد كه پايداري حوزه آبخيز زيدشت 1 در حد متوسط است. اين شرايط با حفاظت از اكوسيستم و ارتقاء سطح زندگي مردم مي‌تواند بهبود پيدا كند.

Sustainability is a concept that emphasizes substantially on investments conservation (natural, social and economic) toward intra-generation equity. When sustainable development is achieved an overlapping is created between ecological, economic and social classes. The goal of this study is to measure and evaluate watershed sustainability. In order to evaluate sustainability in Zidasht basin 1, an ecosystem approach has been used to create balance between three categories of economic, social and ecosystem. Selective variables were obtained by common assessment methods. The IUCN method was used to analysis and evaluate the sustainability of the study basin. By and large, two subjects of human welfare and ecosystem sustainability are dealt with within IUCN approach. Two criteria, six indices and 28 variables were measured in human welfare section and also four criteria and 10 indices and 35 variables were evaluated in ecosystem sustainability section. Above mentioned indices measurement using software Wellbeing Score has scored based on intervals 0-100.finall indices and criteria Arithmetic Mean method integration was completed and map was developed in GIS. Final scores for ecosystem and social and economic issues were derived equal to 51 and 49, respectively. Final results of this study based on the Barometer of Sustainability showed that sustainability of Zidasht 1 basin is moderate. This situation can be improved by ecosystem conservation and people life style quality enhancement.