تأثير تغييرات كاربري اراضي بر پهنه سيل خيز طغياني با استفاده از سنجش‌ از دور و سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي

The Impact of Landuse Changes on overflowing Zones Using Remote Sensing & GIS

پيش ­بيني رفتار هيدروليك رودخانه و تعيين پهنه­ هاي سيلابي جهت كاهش خسارات احتمالي، از جمله اقداماتي است كه در سال­ هاي اخير مورد توجه بسياري از پژوهشگران قرارگرفته است. استان مازندران به ­ويژه شهرستان نكا هر ساله تحت تأثير سيل با دوره بازگشت‌هاي مختلف قرار مي­ گيرد؛ از اين‌ رو تغييرات كاربري اراضي و نقش اين تغييرات در پهنه­ هاي سيلابي بررسي ­گرديد. در اين پژوهش با تلفيق سيستم تحليل رودخانه، سيستم اطلاعات جغرافيايي و سنجش‌ از دور، تصاوير سال­ هاي 2000 و 2011 پردازش شد و پاسخ هيدرولوژيك رودخانه نكا با دوره بازگشت‌ هاي مشخص تعيين گرديد. نتايج نشان داد توزيع آماري پيرسون تيپ 3، تعيين ضريب زبري به روش كاون و تصوير IRS نسبت به +ETM از دقت خوبي برخوردارند. با تعيين كاربري اراضي سال 2000 و سال 2011 مساحت هر يك از طبقات كاربري اراضي در محيط GIS مشخص گرديد و سپس به محيط HEC-GeoRAS الحاق گرديد. با تعيين دو نقشه سيل گير با دوره بازگشت­ هاي 2 تا 200 سال تفاضل هر يك از لايه ­ها مشخص گرديد. در بسياري از پژوهش ­هاي صورت گرفته تنها كاربري اراضي مشخص مي گردد اما با توجه به نتايج اين تحقيق و تأثير 14/60 درصدي افزايش سطح دشت سيلابي، نقش تغييرات قابل‌ توجه است. اين پژوهش پيشنهاد مي­ نمايد در تعيين پهنه­ هاي سيلابي علاوه بر تعيين كاربري اراضي، به تغييرات آن توجه ويژه ­اي شود و پاسخ هيدرولوژيك كل حوضه مورد نظر نسبت به اين تغييرات و نقش آن در پهنه­ هاي ميل‌ گيري مدنظر قرار گيرد. شبيه ­سازي بستر رودخانه و دشت سيلابي در مناطق جنگلي وابسته به كاربري اراضي هست، به‌گونه‌ اي كه جنگل تراشي در محدوده رودخانه نكا از مهم‌ترين عوامل سيلاب به شمار مي ­آيد.

Predicting the hydraulic behavior of the river and flood zone determination to reduce probable damages, are among measures which in recent years has been the attention of many researchers. Mazandaran province, especially the city of Neka, each year is affected by the floods with different return periods; therefore, land use changes and the role of these changes were evaluated in flood zones. In this study, with integration of river system analysis, GIS and Remote Sensing, images of the years 2000 and 2011 were processed and Neka river hydrological response was determined in specified return periods. The results showed Pearson type 3 distribution, roughness coefficient determined by Cowan’s method and IRS image in comparison with ETM+ image, have good accuracy. With determining land use changes in the years 2000 and 2011, the area of each land use class was specified in GIS, and then attached to the HEC-GeoRAS. By determining two flood maps with return periods of 2 to 200 years, the difference of each layer was determined. Many studies determined land use only; but according to the results of this study and impact of the 14.60-percent increase in flood area, the role of changes is noticeable. This study suggests that in the flood zone determination, addition to land use designation, we should pay special attention to its changes and hydrological response of the total area to these changes, and its role in the flood zones. The simulation of river bed and flood zone in forest areas depends on land use, and deforestation in this river is one of the most important factors.