دانش بومي و سنت هاي محلي در توليد و مديريت محصولات شيري دام گوسفندي (مطالعه موردي: روستاي تاكُر - شهرستان نور)

(Indigenous Knowledge and Local Traditions for Sheep Dairy Products and Management (Case study: Takor village, Noor city

دانش بومي هر سرزمين چگونگي فهم و نگرش مردم به جهان بوده كه نتيجه سال­ ها تجربه نياكان در بهره ­برداري بهينه از منابع پيرامون انسان­ ها را نشان مي­ دهد. پافشاري بر انتقال فناوري و بي ­توجهي به دانش بومي نه‌ تنها باعث تخريب رابطه انسان با محيط وي شده است كه موجبات بروز خلل در برنامه ­هاي توسعه پايدار را نيز فراهم آورده است. اين تحقيق با مرور بخشي از دانش بومي منطقه بر سنت­ هاي محلي در توليد و مديريت فرآورده­ هاي شير دام­ هاي گوسفندي مردم روستاي تاكُر از توابع بخش بلده، شهرستان نور تأكيد مي ­نمايد. روش مطالعاتي اين تحقيق بر مبناي روش ­هاي پيمايشي است كه جهت توليد اطلاعات از روش ­هاي كيفي مشاهده مستقيم، مشاهده مشاركتي و مصاحبه سازمان يافته با گروه ­هاي هدف استفاده شده است. نتايج اين تحقيق شامل تحليل دانش ­بومي گله­ داران در مديريت دام و شناخت ابعاد مختلف دانش ­بومي در فرآوري و تقسيم مشتقات شيري در قالب تعاوني سنتي "عيارگيري" و "شاخوپي" است. بر اساس نتايج اين تحقيق مي ­توان بيان نمود كه گله­ داران در روستاي مورد مطالعه، جهت مديريت دام و فرآوري شير آن­ها، سازمان اجتماعي را بر اساس آداب‌ و رسوم محلي شكل داده ­اند. اين سازمان نوعي سرمايه اجتماعي براي بهره ­برداران محسوب مي ­شود. در نهايت مي ­توان بيان نمود پايداري اقتصادي معيشتي بهره‌ برداران در اين منطقه وابسته به پايداري و تقويت انسجام و سرمايه اجتماعي در شبكه بهره‌ برداران مرتع است.

Indigenous knowledge of each land is the manner of understanding and attitude of people towards world that shows the outcome of ancestors' experiences for years on optimal utilization of resources around human beings. Emphasis on technology transition and disregard for indigenous knowledge cause not only destroys the relationship between humans and the environment, but also causes disruption in sustainable development programs. This research with the overview of some part of indigenous knowledge of the Baladeh region of Noor city, emphasizes on local traditions on manufacture and management of sheep dairy products in Takor village. The study method of this research is based on filed studies, that qualitative methods including directs observations, cooperative observation and organized interviews with target groups have been used to generate information and data. The results of this research include analysis of pastoralists’ knowledge for livestock management and evaluation of different aspects of milk derivatives processing and dispensation in the form of traditional cooperatives named “Ayargiri” and “Shakhupi”. Based on the research results can be stated that pastoralists in the study village have found a social organization based on local traditions and customs toward dairy products management. This organization will be a kind of social capital for stakeholders. Eventually, it can be stated that stability of subsistence economy of residents in the study area depends on sustainability and improvement of social cohesion and capital in social network of rangeland utilizers