كليدواژه :
ردياب هاي ژئوشيميايي , عدم قطعيت , مدل بيزين , منشايابي رسوب , حوضه زيارت
چكيده فارسي :
شناسايي منابع رسوب يكي از پارامترهاي مهم در انتخاب روش مناسب حفاظت خاك و كنترل فرسايش است. هدف اصلي اين پژوهش، برآورد عدم قطعيت و سهم توليد رسوب جاده هاي جنگلي با استفاده از ردياب هاي ژئوشيميايي در حوضه زيارت شهرستان گرگان است. به اين منظور 47 نمونه خاك از منابع مختلف كاربري اراضي و 14 نمونه از رسوب معلق رواناب خروجي حوضه، جمع آوري شد. به منظور منشأيابي رسوب توليدي حوضه و تعيين سهم هر يك از منابع 11 ردياب شامل كربن آلي (C)، استرانسيم (Sr)، نيكل (Ni)، سديم (Na)، پتاسيم (K)، مس (Cu)، آهن (Fe)، منگنز (Mn)، كلسيم (Ca) و منيزيم (Mg)، سرب (Pb)، در نمونه هاي منابع رسوب و رسوب معلق اندازه گيري شد. با مقايسه ردياب ها در منابع رسوب و تحليل تابع تشخيص، ردياب هاي، كربن آلي (C)، مس (Cu)، آهن (Fe)، به عنوان تركيب بهينه ردياب ها در تفكيك منابع رسوب انتخاب شدند؛ و در نهايت با استفاده از مدل بيزين كاربري كشاورزي، جاده و جنگل به ترتيب با 67/1 (71/8-61/6) ، 31/4(35/9-27/1) و 1/2(5/1-0/1) درصد به عنوان سهم هركدام از منابع در توليد رسوب تعيين شدند و بيش ترين ميزان عدم قطعيت متعلق به كاربري كشاورزي است. نتايج اين تحقيق مي تواند در انتخاب مناسب ترين روش كنترل فرسايش در منطقه مطالعاتي و تعميم به مناطق مشابه مورد استفاده قرار گيرد.
چكيده لاتين :
Identifying sediment sources is one of important factors in selecting of appropriate method of erosion control and soil conservation. The main objective of this study is to estimateuncertainty and contribution of forest roads to sediment yield in Ziarat Drainage Basin, Gorgan city using geochemical tracers. For this purpose, 47 soil samples were collected from different sources with different land uses and 14 suspended sediment samples collected from basin outlet. In order to identify sources of basin sediment yield and determine individual contribution of each source, 11 geochemical tracers including OC (Organic Carbon), Sr, Ni, Na, K, Cu, Fe, Mn, Ca, Mg, and Pb were measured in sediment and suspended-sediment samples. By comparing the tracers in the sediment sources and using statistical analyses of Kruskall-Wallis test and discriminant function analysis (DFA), three tracers of OC, Cu, and Fe were selected as optimum set of tracers in separating sediment sources. Eventually, using Bayesian model, land uses of agriculture, road construction and forest with 67.1(61.6-71.8), 31.4(27.1-35.9), and 1.2(0.1-5.1) percent, respectively were determined as the relative contribution from each source in sediment yield, and the highest uncertainty is related to the agricultural land use. The results of this study can be used to select the best appropriate method of erosion control in the study area and similar areas.
