دموكراسي اصولي در آراي استاد مطهري

Principled Democracy in the Thought of Morteza Motahhari

با پيروزي انقلاب اسلامي و استقرار مردم‌ سالاري ديني، پرسش از پيشينه مباحث نظري سازگاري و يا ناسازگاري دين و دموكراسي به مسئله‌ اي بنيادين در عرصه نظام‌ سازي تبديل شد؛ موضوعي كه كمتر پاسخ آن از دل ‌انديشه‌ هاي انديشه‌ وران جريان فكري- سياسي اسلام‌ گراي دوره پهلوي دوم عرضه شده است. با اين‌ حال، آيا مي‌ توان نظريه مردم‌ سالاري ديني را در آراي انديشه‌ وران اسلام‌ گراي پيش از انقلاب اسلامي ريشه‌ يابي كرد؟ به‌ عنوان فرضيه بيان مي‌ شود كه آراي استاد مطهري، حامل الگويي از مردم‌ سالاري ديني است و مي‌ تواند، پيش‌ قراول گفتگوهاي نظري در اين عرصه باشد. هدف نوشتار حاضر آن است كه زمينه‌ هاي نظري، مستعد و پشتيبان از آراي انديشه‌ وران جريان اسلام‌ گراي پيش از انقلاب اسلامي را عرضه كند تا در تقويت نظري الگوي مردم‌ سالاري ديني به كار آيد. اين مقاله، با كاربست روش جريان- گفتمان، تلاش مي‌ كند آراي استاد مطهري را درباره دموكراسي، استحصال و نسبت آن را با مردم‌ سالاري ديني و صورت تحقق‌ يافته آن در دوره جمهوري اسلامي بيان كند. بازشناسي الگوي دموكراسيِ اصولي مستند به آراي استاد مطهري، مؤلفه‌ هاي آن، مختصات ديني آن و بازشناسي تداومِ برخي مباني و مؤلفه‌ هاي اين الگو در الگوي مردم‌ سالاري ديني دوره جمهوري اسلامي، يافته‌ هاي مقاله است.

With the victory of the Islamic Revolution and establishment of a religious democracy in Iran, the question about compatibility of Islam and democracy has become a fundamental issue. This article aims to answer whether it is possible to locate origins of the theory of religious democracy in pre-Revolutionary Islamic thinkers. The hypothesis of the article is that it is possible to find a pattern for religious democracy in the thought of the religious scholars such as Morteza Motahhari, which served as a pioneer for theoretical debates in this field. The article uses the current-discourse method to obtain Motahhari’s views about democracy and its relation with religious democracy and its established form in the Islamic Republic of Iran.