نقش شاعران فارس در جنبش مشروطيت

The role of poets from Fars in the Constitutional Revolution

انقلاب مشروطيت ايران در تاريخ سياسي ـ اجتماعي ايران اهميت فراوان دارد. اين جنبش، تحولِ بسياري در ادبيات فارسي برجاي گذاشت. البته شاعران مختلفي هم با سرودن اشعار و نشر آنها به تحقّق اهداف اين انقلاب كمك كردند كه بيشتر ساكن تهران بودند. در بررسي انقلاب مشروطه عموماً تأثير اقدامات مردمان مناطقي جز آذربايجان و تهران ناديده گرفته مي شود. يكي از اين مناطق كه اتفاقاً در ايجاد و پيگيري انقلاب مشروطه نقش مهمي داشت، فارس است. در اين مقاله، پس از بررسي اجماليِ وقايع مشروطه در ايران و فارس، شاعرانِ مشروطه‌طلب فارس را به دو دسته تقسيم مي كنيم: 1. شاعراني كه در اشعار خود به حوادث آن عهد واكنش نشان داده و با استفاده از شعر، سعي در اصلاح جامعه و بيان آراي خود در اين زمينه داشته‌اند؛ مانند: معطر بواناتي، تاجر شيرازي، معتقد اهرمي، فصيح‌الزمان رضواني، سديدالسلطنه و... . اشعار آنان هم از نظر تاريخي و اجتماعي و هم از نظر ادبي اهميت دارد. 2. شاعراني كه عملكرد آنان موجب تقويت روحيه انقلابي مردم و جنبش مشروطه شده و در اين زمينه مجاهدت هايي از طريق روزنامه‌نگاري، رساله‌نويسي، مبارزه مسلحانه، تأسيس انجمن و... از خود نشان داده‌اند. البته در اين ميان دسته سومي نيز همچون شعاع شيرازي و صدرالسادات كازروني حضور دارند كه با تجدّد و مشروطه مخالفند و اين انديشه را در آثار خود منعكس كرده‌اند.

Constitutional Revolution in political history of Iran is very important. This movement also left various influences in Persian literature. Different poets, who mostly lived in Tehran, with poems and publishing them helped to achieve the goals of the revolution. In study of the impact of the revolution generally overlooked areas except Azerbaijan and Tehran. One of the areas which had a significant role in creating and Continuation of the revolution is Fars. In this paper, after a brief review of the constitutional events in Iran and Fars, constitutionalist poets of Fars divided into two categories: 1. Poets who in their poems reacted to events with poetry, trying to reform society and to express their views on this issues; Poets like: Mo’attar Bavanati, Tajer Shirazi, Mo’taqed Ahrami, Fasih-ol-zaman Rezvani, Sadid-ol-saltane and so on. Their poetry is important both historically and in terms of social and literary matters. 2. Poets that their performance caused strengthening of public revolutionary morale and also Constitutional Revolution. They endeavor by journalism, writing treatise, the armed struggle, establish associations, etc. Of course, there is a third category, e.g. Sho’a’ Shirazi and Sadr-ol-sadat Kazeruni, that who are opposed to modernity and constitutional Government. They indicate this idea in their works. This indicates a difference of opinions and also protest against the status between poems in a geographic area.