بازشناسي سفرنامه اي نويافته از اواخر عصر ناصري(سفرنامه تبريز تا كرمان)

Reconsidering a Newly-found Travelogue from Late Naserid Period (“Tabriz to Kerman Travelogue”)

يكي از سفرنامه هاي ناشناخته اواخر دوره ناصري سفرنامه اي موسوم به سفرنامه كرمان است كه در سال 1309 ه.ق. نوشته شده است. اين سفرنامه حاصل سفري ماموريتي است كه نويسنده آن شرح سفرش را از تبريز تا كرمان به رشته تحرير درآورده است. نويسنده سفرنامه كه تاكنون ناشناخته مانده بود، در مقاله حاضر شناسايي شده است. اين مقاله در پيِ معرفي اين نسخه يكتا، شناساييِ نويسنده آن و مقوله بندي داده هاي آن جهت شناسايي اطلاعات موجود در آن، براي تاريخ اجتماعي و اقتصادي اواخر عصر ناصري درباره برخي از شهرهاي مهم اين مسير است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد نسخه سفرنامه، نسخه اي منحصر به فرد است كه نويسنده آن ميرزا اسماعيل خان بنان السلطنه از كاركنان دستگاه عبدالحسين ميرزا فرمانفرما بوده است؛ همچنين به نظر مي رسد كه كاتب هم بنان السلطنه بوده است. داده هاي سفرنامه براي شناخت تاريخ اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي اواخر دوره ناصري واجد اهميت است و نيمي از اين سفرنامه مربوط به ايالت اصفهان و مخصوصاً شهر اصفهان است.

One of the unknown travelogues of the late Naserid period is a travelogue entitled “Kerman Travelogue” written in 1309 A.H. (1892 A.D.). This travelogue is the account of a mission of the author and what happened to him on his journey from Tabriz to Kerman. The writer, who had remained anonymous until today, has been identified in this study. The aim of this study is to introduce this unique manuscript, identify its author and categorize its data in order to recognize its information for social and economic history of the late Naserid period regarding some important cities on the way. The results of the study show that the manuscript of the travelogue is unique and its author is introduced as Mirza Ismael Khan Banan-o-Saltaneh, one of Abd-ol-Hussain Mirza Farmanfarma’s staff. It seems that the scribe is Banan-o-Saltaneh as well. The data of the book is important for recognizing the social, economic and cultural history of the late Naserid period and half of this travelogue deals with Isfahan province and especially the city of Isfahan