گسترش دين زرتشت در جزيره العرب و روابط پيامبر(ص) با زرتشتيان

آموزه هاي زرتشت، پس از نهادينه شدن در ميان ايرانيان، رسما مورد حمايت دولت ساساني قرار گرفت. از آن جا كه آيين زرتشت، ديني تبشيري بود، به زودي در سراسر قلمرو ساسانيان و تا حدودي سرزمين هاي هم جوار، از جمله جزيره العرب، به ويژه يمن و بحرين رواج يافت. ايرانيان زرتشتي از عصر ساساني در نواحي جنوب و شرق جزيره العرب ساكن شده بودند. استقرار پيروان دين زرتشت و همسايگي با قبايل عرب، زمينه گسترش اين دين در بين آنان را فراهم ساخت و بخشي از بزرگان قبايل و اتباعشان به دين زرتشت گرايش يافتند. بر پايه مدارك كنوني، مناسبات تجاري و بازرگاني در فرايند گسترش دين زرتشت، نقشي موثر داشته است. نواحي شرقي جزيره العرب به دليل شورش هاي قبايل آن، همواره تحت نظارت و كنترل حكومت ساساني بود و مرزباناني بر آن گماشته مي شد. همين امر، اعراب آن نواحي را به مرور تحت تاثير دين زرتشت قرار داد. نوشتار پيش رو درصدد پاسخ گويي به دو پرسش ساماندهي شده است: 1. گسترش دين زرتشت در نواحي جنوبي و شرقي جزيره العرب چگونه صورت گرفته است ؟ 2. مناسبات پيامبر (ص) با زرتشتيان جزيره العرب چگونه بوده است؟ اين پژوهش با رويكرد تبييني ـ تفسيري و با اتكا و استفاده از منابع تاريخي به بررسي موضوع يادشده پرداخته و نتيجه مي گيرد كه گسترش دين زرتشت در نواحي جنوبي با سلطه نظامي و لشكركشي آغاز شد و در نواحي شرقي، به دليل هم جواري و تحت تاثير مناسبات تجاري و بازرگاني و همچنين به سبب گماردن مرزبانان از طرف دولت ساساني اين امر محقق گرديد. مناسبات و تعاملات پيامبر (ص) با زرتشتيان با نامه نگاري آغاز شد و بدون برخورد نظامي ادامه يافت. در منابع تاريخي، اجبار به تغيير يا ترك دين زرتشت در اين تعاملات ديده نمي شود و تنها پرداخت جزيه، شرط ماندگاري در سايه دولت اسلامي بوده است.