تحليل و نقد شبهه وجود اصطلاحات فلسفي - حكمي در نهج البلاغه

(The doubt concerning the existence of philosophical and wise terms in Nahj al-Balagha (Analysis and Critique

«نهج البلاغه» مجموعه اي است از سخنان گهربار اميرالمومنين علي(ع) كه توسط مرحوم شريف رضي در سال 400 هجري گردآوري و تدوين شد و از بدو پيدايش تاكنون به دليل مضامين ذي قيمت و مفاهيم گران سنگ خود، توجه بسياري از دانشمندان مسلمان و غير مسلمان را به خود جلب كرده و ستايش آنان را برانگيخته است؛ اما در اين ميان عده اي از مولفان تراجم و محققان سني مذهب در اصالت انتساب بخش هايي از اين كتاب به امام علي(ع) تشكيكاتي را مطرح نموده اند كه از جمله آن ها شبهه وجود مضامين و اصطلحات فلسفي- حكمي نظير الاين، الكيفيه و الازليهدر اين ميراث علوياست. مقاله حاضر در صدد است با بررسي جامع اين شبهه، آن را با ادله مختلف عقلي، نقلي و تاريخي و با استفاده از روش توصيفي- تحليلي به بوته نقد كشيده و بي پايه بودن آن را اثبات نمايد. در اين راستا، با توجه به اينكه شبهه مطرح شده مبتني بر سه فرضِ ادعاي اضافه كردن اين اصطلاحات توسط سيد رضي، متداول نبودن اين اصطلاحات در زمان امام علي(ع) و تشكيك در زمان ورود اين اصطلاحات به جامعه اسلامي است، جستار حاضر مسائلي از قبيل: تفاوت روش استدلال امام(ع) با فلاسفه متقدم و معاصر شريف رضي، وجود پاره اي از مسائل علمي و فلسفي كه با زمان سيد رضي مطابقت نمي كند، نقش امام علي(ع) در پايه گذاري فلسفه اسلامي و اصطلاحات آن، رواج مباحث عقلي - فلسفي در عراق قبل از اسلام و وجود اين اصطلاحات قبل از امام(ع) را مورد بررسي و تحليل قرار داده و در نهايت به اين نتيجه دست يافته است كه وجود اصطلاحات و مباحث فلسفي- حكمي در نهج البلاغه هرگز نافي انتساب اين كتاب ارزشمند به اميرالمومنين(ع) نخواهد بود.

The Nahj al-Balagha (The Peak of Eloquence) is the most famous collection of sermons، letters and narrations of Imam Ali A.S. It was collected by Sharif Razi، a Shi'i scholar in the Tenth century (fourth century AH). Known for its eloquent content، it is considered a masterpiece of literature in Shi'i Islam and has attracted the attention of Muslim and non-Muslim scientists and scholars all around the world. But in the meantime، some of the Sunni scholars and authors' have raised doubts about the authenticity of some parts of Nahj al-Balagha including its philosophical and wise terms. In this regard، this article seeks to examine thoroughly this doubt، and based on the rational arguments and historical and analytical methods، recognizes and shows the absurdity of the thing. Finally the article achieved to the conclusion that the existence of philosophical and wise terms in Nahj al-Balagha do not rule out the authenticity of Nahj al-Balagha as a great book demonstrates the eloquence of Imam Ali A.s