بررسي مجاز در زبان فارسي بر مبناي نظريه ي مفاهيم واژگاني و الگوهاي شناختي

Studying Metonymy in Persian: Theory of Lexical Concepts and Cognitive Models

مجاز به عنوان يكي از مهم ‏‏ترين فرايندهاي تغيير معني، نه‌ تنها از اهميت زيادي نزد متخصصان فن بلاغت و معني‏ شناسان تاريخي برخوردار بوده، بلكه دست‌كم به مدت سه دهه، از سوي معني ‏شناسان شناختي به‌مثابة فرايندي در زبان خودكار سخنگويان مورد مطالعه قرار گرفته است. نظرية «مفاهيم واژگاني و الگوهاي شناختي» كه در سال 2006 از سوي ويويان ايوانز ارائه شد، به تبيين چگونگي عملكرد معني در زبان به‌ويژه بر مبناي فرايندهاي استعاره و مجاز مي‏ پردازد. بر اساس اين نظريه، واژه‏ ها فاقد معني هستند و معني هر واژه تابع پاره‏ گفتاري است كه در آن قرار مي ‏گيرد. نگارندگان مقالة حاضر، ضمن بررسي و ارزيابي اين نظريه در باب مجاز، به اين نتيجه مي ‏رسند كه قائل شدن به بي‏ معنايي مطلق واژه‏ ها در رويكردي واژه ‏بنياد، اساساً مشكلي روش‏ شناختي به حساب مي‏ آيد. افزون بر اين، نمي ‏توان به‌لحاظ هم‌ زماني به فرايندي به نام مجاز، آن هم در قالب سنتي ‏اش قائل شد بلكه بايد آن را فرايندي بر مبناي «كاهش» روي محور هم ‏نشيني تلقي كرد. به اين ترتيب، مي ‏توان واژه‏ ها را به‌مثابة واحدهايي در نظر گرفت كه خارج از بافت، معني دارند ولي «معني ‏دار» به حساب نمي‏ آيند.

Metonymy is one of the most important processes of semantic change in language, which besides receiving a high degree of attention by rhetoricians and historical semanticists, has been, at least for three decades, considered by cognitive semanticists as a process at work in everyday speech. The theory of Lexical Concepts and Cognitive Models (LCCM) proposed by Vyvyan Evans in 2006 in the form of an article and within the framework of cognitive semantics explains how meaning functions in language, especially based on metaphoric and metonymic processes and how the speakers understand these processes. Based on this theory, words do not have 'meanings' in and of themselves. The meaning of a word is subordinate to the utterance in which it occurs. The present article studies this theory with data in the Persian language, evaluating the process of metonymy within LCCM framework. It concludes that first, distinguishing absolute meaninglessness in words, in a word-based approach, is essentially considered a methodological problem. Second, one cannot synchronically distinguish a process called metonymy, especially in its traditional definition; instead, it should be considered a process based on 'decreasing' on the syntagmatic axis, not a process based on the proximity of two concepts on the paradigmatic axis. Thus, words can be considered as units that have meaning when decontextualized, but are not ‘meaningful’. Such a view liberates us from the troublesome framework of word-based approaches.