عوامل رافع مسئوليت مدني رسانه‌هاي جمعي در نظام حقوقي ايران

Removal reasons of civil liability of mass media in the legal system of Iran

علل رافع مسئوليت، شرايطي است كه در آن شرايط، واردكننده زيان، مسئول جبران خسارت نيست. اين شرايط در مسئوليت مدني به دفاع مشروع، حكم قانون يا مقام صالح، غرور، اجبار يا اكراه و اضطرار تقسيم‌بندي شده است. قوه قاهره از حوادثي است كه رابطه سببيت را كلاً از بين مي‌برد و بنابراين، در بحث علل موجهه يا شرايط معاف‌كننده جاي نمي‌گيرد، زيرا در علل موجهه، رابطه سببيت بين فعل زيان‌ بار و عامل زيان احراز مي‌شود. حال سؤال اساسي آن است كه در صورتي كه رسانه‌هاي جمعي مبادرت به ورود خسارت به افراد نمايند و ورود ضرر را به ادله‌اي نظير اجبار، اضطرار ناشي از قاعده اقدام و ... مستند نمايند، آيا مي‌توان از ايشان مطالبه خسارت نمود؟ بنابراين، به دلايل پيش‌گفته، مسئوليتي براي عامل زيان متصور نيست؛ البته بايد پذيرفت كه شرايط معاف‌كننده در حوزه مسئوليت مدني رسانه اندكي متفاوت از آن چيزي است كه اصولاً در مسئوليت مدني مطرح مي‌شود. مقاله پيش‌رو با روش «تحليلي ـ توصيفي» در پي پاسخ به اين سؤال است كه؛ «در نظام حقوقي ايران، چه عواملي مي‌تواند رافع مسئوليت مدني (مسئوليت اجتماعي) رسانه‌هاي جمعي به حساب آيند؟» كه در پاسخ به آن، به علل رافع مسئوليت مدني رسانه‌ها در قالب هفت عنوان «تكليف يا اختيار قانوني رسانه»، «دستور مقام قضايي يا مقام مافوق اداري»، «بيان انتقادات و نظرات سازنده»، «اجبار و اكراه»، «اضطرار در شرايط خاص»، «اقدام فرد عليه خود» و «غرور» اشاره و به تشريح هريك از آنها پرداخته شده است.

Removal reasons of liability is circumstance in which the conditions, the person who makes loss is not responsible for compensation. These conditions in civil liability is divided to legitimate defense, rule of law or competent authority, pride, coercion, reluctance and exigency. Forcible strength is from the events which totally destroys causality relationship, and therefore does not fit in the discussion of justificatory reasons or exempted conditions, because the causes of Justification, causal relationship between the harmful act and harmful factor is verified. Now the important question is this if mass media harm individuals and attribute the harm to the causes like coercion, exigency based on act and etc. is it possible to ask them for compensation? Therefore due to the above reasons, there is no responsibility for person who makes loss, but it must be admitted that the situation in the area of civil liability of the media is slightly different from what is basically mentioned in civil liability. In this article using the analytical- descriptive method trying answer these question that in Iran‘s legal system what factors can be considered to be the factors which can remove civil liability of mass media? And as an answer to this question the removal causes of civil liability of media is mentioned and described within 7 title including task or legal authority of media, judicial or administrative orders of a superior officer, expressing criticism and constructive comments, coercion and reluctance, urgency Under certain conditions, the act of person against himself, and pride