بررسي مواضع بازاريان تبريز در قبال سياست هاي اقتصادي حكومت پهلوي اول با تكيه بر اسناد (1320-1304ش)

(Investigating the Tabriz Businessmen' stances on the First Pahlavi Government's Economical Policies Based on the Documents (1925 – 1941

سياست ها و مصوبات اقتصادي مجالس دوره پهلوي اول برآيند بحران هاي اقتصادي ايران در عصر قاجار بود كه فعاليت اصناف و تجار را به شدت تحت تاثير قرار داده و اين طيف را به سوي تقابل با حكومت مذكور سوق داده بود. اگر چه مصوبات مزبور در راستاي حل معضلات حاكم بر فعاليت هاي اقتصادي عصر، مطرح و اجرا مي گرديد اما به نسبت دامنه تاثيرات و فرآيند اجرا، مي توانست به اعتراض و موضع گيري گروه هايي از اصناف و تجار بينجامد. اعتراضات و مقاومت هاي بازاريان در اين دوره به دليل نظارت شديد مراجع رسمي كه خود حاصل گسترش ساختار بوروكراتيك حكومت پهلوي اول بود، نمود بيشتري يافته است. در اين ميان بررسي اين موضوع كه بازاريان تبريز چه مواضعي را در مواجهه با سياست هاي اقتصادي مطرح شده از سوي حكومت پهلوي اول برگزيده و اين مواضع تا چه ميزان بر روند اجراي قوانين اقتصادي در اين منطقه تاثير گذار بوده است، مي تواند وجوهي از نقش بازاريان تبريز را در عرصه فعاليت هاي اقتصادي در اين دوره بازنماياند. مواضع تجار تبريز در قبال قانون انحصار تجارت خارجي، قوانين ناظر بر تجارت خارجي، سياست هاي تجاري حكومت مبني بر ورود اجناس خارجي، قوانين گمركي مصوب و مواضع اصناف در برابر مصوباتي چون انحصار توتون و تنباكو، انحصار روده، قانون الغاي ماليات هاي صنفي و سرشماري و ... از جمله رهيافت هاي بازاريان تبريز در مقابله با حكومت پهلوي اول به شمار مي رود. پژوهش حاضر برآن است كه با استناد بر اسناد و ساير منابع موجود، ضمن بررسي مواضع بازاريان تبريز در برابر طرح هاي اقتصادي حكومت پهلوي اول، به بازنمايي نوع رابطه حكومت و بازاريان در اين دوره بپردازد.

The Economical policies adopted and the decisions made by the assemblies of the first Pahlavi era were the results of the economical crises in Iran during the Qajar era, which in turn affected the activities of the traders and the merchants and consequently these two groups turned against the government. Although the ratifications were proposed and implemented to remove the obstacles on the way of carrying out the economical activities in that era, due to their range of influence and implementation process, they led to the protest and positioning of different groups of the merchants and businessmen. The businessmen’ protests and resistances were increased in this era due to the extreme observations of the authorities which were the results of the bureaucratic structure of the first Pahlavi regime. Therefore, examining the stances adopted by the businessmen of Tabriz while confronting the economical policies proposed by the first Pahlavi government seems very crucial. Investigating the degree of the influence of such stances on the implementation of the economical laws in this area could display the role of the businessmen of Tabriz in the economical activities of this era. Tabriz merchants’ stances against the monopoly of the foreign trade, the laws controlling the foreign trade, the government’s trade policies regarding the entry of the foreign goods, the customs rules as well as the guilds’ positions against the tobacco monopoly, the intestinal monopoly, the abolition of corporate tax law and the census were among the Tabriz businessmen’ approaches to deal with the first Pahlavi regime. Relying on the available documents and resources, this study aimed to investigate the businessmen’ positions against the economical plans of the first Pahlavi regime and portray the kind of the relationship existed between the government and the businessmen in this era