هنجارگريزي در غزليات بيدل دهلوي بر مبناي الگوي ليچ

Deviation in Bidel Dehlavi`s lyrics based on Leech`s pattern

بيدل دهلوي يكي از شاعران معروف عصر صفوي در سده يازدهم و دوازدهم هجري و شاعري برجسته در تاريخ ادب فارسي است؛ به‌گونه‌اي كه بعد از جامي و امير خسرو بزرگ‌ترين شاعر تلقي مي‌شود. بيدل را از نظر نازك‌انديشي و پركاري بايد نماينده تمام‌ عيار سبك هندي به‌شمار آوريم؛ زيرا تمام خصايص شعري گويندگان عهد صفوي را به‌گونه‌اي روشن‌تر و مشخص‌تر مي‌توان در آثار او جست‌وجو كرد. هنجارگريزي يكي از موثرترين شيوه‌هاي برجسته‌سازي و آشنايي‌زدايي در شعر است كه بسياري از شاعران از آن بهره بر ده‌اند. بيدل هم يكي از آن‌هاست كه از هنجارگريزي براي برجسته‌سازي شعرش استفاده كرده است. اين نوشته پژوهشي است كه با رهيافت توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي به بررسي زبان شعري غزليات بيدل بر اساس مكتب فرماليسم (ساخت‌گرايي) بر مبناي الگوي ليچ مي‌پردازد و بر اساس اين ديدگاه انواع هنجارگريزي را در غزليات وي بررسي مي‌كند. نتايج پژوهش حكايت از آن دارد كه بسامد هنجارگريزي معنايي در غزليات بيدل، بيش از ساير هنجارگريزي‌هاست.

Bidel Dehlavi, one of the most famous poets of Safavid era lived in the eleventh and twelfth century .He is considered to be an outstanding poet in the history of Persian literature, so that he is the greatest poet after Jami and Amir Khosrow. Bidel can be known to be the representative of Hindi style in terms of proliferation and detailing as all the features of Safavid scholars and literaries are seen vividly in his works. Deviation is a remarkable provision to defamiliarity and prominence in the poetry which the ports have used. Bidel has used this provision and theme in his poetry. Based on the formalism mechanism and Leech`s pattern, this research uses descriptive-analytic method to show different types of deviation in Bidel`s lyrics through the library study. The results show that the frequency of semantic deviation in Bidel`s can be seen to exist more.