پديد آورندگان :
رفيعي جاهد، راضيه دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده منابع طبيعي و علوم دريايي نور - گروه جنگل شناسي و اكولوژي جنگل , حسيني، محسن دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - گروه جنگل شناسي و اكولوژي جنگل , كوچ، يحيي دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده منابع طبيعي و علوم دريايي نور - گروه جنگلداري
كليدواژه :
ويژگي هاي خاك , جنگل طبيعي , جنگل كاري , سوزني برگ , پهن برگ
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: جنگل ها يكي از ارزشمندترين اكوسيستم هاي خشكي اند و تأمين كننده بسياري از نيازهاي انسان از گذشته تا امروز بوده اند. پايدار بودن يك جنگل مستلزم حفظ عناصر غذايي در خاك آن است و شناخت ويژگي هاي خاك مي تواند يكي از پايه هاي مديريت اصولي جنگل باشد. ذخاير عناصر پر مصرف از شاخص هاي مهم در ارزيابي اثر گونه هاي درختي بر عملكرد اكوسيستم است. مطالعات فراواني در مورد اثر آشكوب فوقاني بر خصوصيات خاك انجام شده است كه نشان دهنده اثر قابل توجه نوع گونه درختي آشكوب بالايي توده بر حاصلخيزي خاك است. بنابراين، پژوهش حاضر به منظور بررسي نقش اكوسيستم هاي جنگلي بر تغييرپذيري ويژگي هاي خاك و همچنين مقايسه تغييرات ايجاد شده در خاك اكوسيستم هاي جنگلي با منطقه شاهد صورت گرفت.
مواد و روش ها: در اين پژوهش تأثير اشكوب فوقاني بر خصوصيات خاك در توده هاي دست كاشت و طبيعي جنگلي در جنگل هاي هيركاني شمال ايران واقع در چمستان نور مورد بررسي قرارگرفت. به منظور بررسي برخي از شاخص هاي حاصلخيزي خاك در منطقه مورد مطالعه در هريك از توده هاي جنگل طبيعي شامل افرا پلت، آزاد، انجيلي، بلوط بلند مازو و ممرز، جنگل كاري آميخته شامل افراپلت، اوجا، بلوط بلند مازو، ممرز و نمدار، جنگل كاري افرا پلت، جنگل كاري كاج تدا و منطقه قطع يكسره (شاهد) 16نمونه خاك از دو عمق 0-15 و 30-15 برداشت شد. نمونه هاي خاك براي اندازه گيري مقادير عناصر پر مصرف خاك شامل نيتروژن، فسفر، پتاسيم، منيزيم، كلسيم و برخي مشخصه ها فيزيكوشيميايي شامل بافت خاك و رطوبت به آزمايشگاه منتقل شدند و محاسبه شد. C/N محاسبه شد.
يافته ها: نتايج آناليز نشان داد كه از نظر اجزاي تشكيل دهنده بافت خاك جز شن، توده هاي مورد نظر باهم اختلاف معني داري داشتند و از نظر عمق فاقد اختلاف معني داري بودند. همچنين از نظر ميزان رطوبت و نسبت كربن به نيتروژن در بين توده ها و عمق هاي مورد نظر تفاوت معني داري وجود داشت و بالاترين ميزان رطوبت 19/34، 18/77 درصد و نسبت كربن كربن به نيتروژن 12/91، 11/75 به ترتيب مربوط به توده جنگل كاري كاج تدا و عمق اول بود. اندازه گيري ذخاير عناصر مغذي خاك نشان داد كه حاصلخيزي در رابطه با افزايش عمق كاهش مي يابد كه با توجه به عمق خاك اختلاف معني داري را
نشان مي دهد. نتايج آناليز ذخاير عناصر غذايي پر مصرف نشان دهنده آن است كه بيشترين مقدار ذخيره نيتروژن كل مربوط به توده جنگل كاري آميخته بوده و بيشترين مقدار ذخيره فسفر قابل جذب مربوط به توده جنگل كاري افرا پلت مي باشد و همچنين توده جنگل كاري كاج تدا از نظر ذخيره پتاسيم قابل جذب و نسبت به ساير توده ها بالاترين ميزان را نشان داده است و از نظر مقادير ذخاير منيزيم قابلجذب و كلسيم قابل جذب به ترتيب در توده هاي جنگل طبيعي و شاهد بالاترين مقدار حاصل شد.
نتيجه گيري: در مجموع ميتوان به اين نتيجه دست يافت كه توده هاي پهن برگ از موفقيت بيشتري نسبت به توده هاي سوزني برگ برخوردار بوده اند، لذا در مديريت پايدار جنگل ها اين موضوع را بايد مورد توجه قرار داد.
چكيده لاتين :
Background and objectives: The forest as one of the most valuable terrestrial
ecosystems has played important roles in supplying the human needs from the past
to present. The stability of a forest is depended on its soil nutrient maintenance
and understanding soil properties can be considered as one of the basic principles
of forest management. Macronutrient stocks are among the important indicators to
evaluate the effect of tree species on ecosystem function. Several studies have
examined the effects of overstory layer on soil properties indicating a significant
effect of over story tree species on soil productivity. Therefore, the aim of the
present study was to evaluate the role of forest ecosystems in soil characteristic
variability as well as to compare the possible changes in the soil of forest
ecosystems with control area.
Materials and methods: In the present study, the effect of overstory layer on soil
physicochemical properties of natural and planted forest stands in Chamestan
region, Noor, in the Hyrcanian forests of northern Iran was evaluated. In order to
investigate some of the indicators of soil productivity in the study area in each of
the stands, including natural forest (Acer velutinum Boiss, Zelkova carpinifolia
(Pall), Parrotia persica (DC.) C.A.Mey, Quercus castanifolia C.A. Mey, Carpinus
betulus L), Mixed planted stands (Acer velutinum, Ulmus carpinifolia G. Suckow,
Quercues castanifolia, Carpinus betulus L, Tilia begonifolia Scop. Subsp. caucasia
(Rupr.) Loria), maple (Acer velutinum Boiss.) plantation, pine plantation (Pinus
taeda L.) and a clear-cut region (control) a number of 16 soil samples were taken at
two depths of 0-15 and 15-30 cm. Soil samples were air-dried and sieved with a 2 mm sieve then transported to the laboratory for measuring concentrations of
macronutrients such as, nitrogen, phosphorus, potassium, magnesium, calcium, and
some physicochemical properties such as percentage of the components
constituting texture and water content and ratio.
Results: The results showed that soil texture components except sand, were
significantly different between the stands, but were not significantly different in
different soil depths. Moreover, there was a significant difference between stands
and depths in terms of water content and ratio, as the highest amount of water
content of 19.34 and 18.77 percent and ratio of 12.91, 11.75 were related to pine
plantation and first layer, respectively. Measurements of soil nutrient stocks
showed that fertility decreased in relation to increased soil depth, with significant
differences depending on soil depth. Likewise, the result of soil macronutrient
stocks revealed the highest amount of total nitrogen stock for mixed plantation and
the highest amount of available phosphorus stock for maple plantation. Further,
pine plantation had the highest available potassium stock than other treatments.
The highest available magnesium and calcium stocks were found in natural forest
and control area, respectively.
Conclusion: As a conclusion, the broad-leaved species were more successful about
most of the nutrient stocks than needle-leaved stand and control area.
