بررسي مقوله ­ي جانشيني به عنوان عنصري كم­ كوشانه در قران كريم (مطالعه موردي ده جزء پاياني)

Analyzing Substitution as an Element of Principle of Least Effort: The Case of the Last Ten Ajza of the Holy Qur'an

زبان قران زباني است كه اختصار در آن بي­ نظير است. از آن جايي كه مي ­طلبد كه اين كلام الهي در سينه جاي گيرد پس نياز به الفاظي موجز و گرانبها دارد كه در عين اختصار پرمايه باشند. كم­ كوشي زباني مقوله­ هاي فراوني دارد كه يكي از آن محور جانشيني است. به اين صورت كه سازه­اي پر مغز و مختصر جايگزين سازه­اي طولاني مي­شود. اين مقاله با روش توصيفي ـ تحليلي برآنست تا جلوه­ هاي كم­ كوشي­ هاي زبان را در مقوله­ ي جانشيني مورد واكاوي قرار دهد. اين محورها عبارتند از جانشيني آوايي، لغوي، نحوي، بلاغي. چنين استنباط مي­شود كه مخاطب قران از أمّي گرفته تا مخاطب اعصار مدرن نيازمند كلامي است كه در حافظه ذخيره گردد؛ زيرا زبان ها به سرعت به سمت ساده شدن به پيش مي­روند. بنابرين كلام قران به نحوي به همگوني آواها و گزينش واژگان پرداخته كه توازن در آن رعايت شده، هر نسلي مي­تواند از آن بهره­ گيرد و آن را به سينه سپارد.

The conciseness of the Qur'anic language is matchless. As Allah's word in the Qur'an befit being kept by hearts, they require concise and precious words and expressions that are rich in meaning despite concision. The Principle of Least Effort has several categories one of which occurs in the paradigmatic axis, where a brief and contentful linguistic structure replaces a long one. This article, with its descriptive and analytic method, aimed at studying some manifestations of the Principle of Least Effort in the category of substitution at phonetic, lexical, syntactic, and rhetorical levels. It is assumed that the Qur'an's readership, from the illiterate to modern readers need speech that can be memorized because languages are heading rapidly towards simplification. Therefore, Allah's speech in the Qur'an created phonetic harmony and attempted at word selection in a way that observes balance and that each generation of readers can utilize and commit them to their hearts.