تأثير تغيير معيارهاي اقليمي و هيدرولوژيك بر بيابان‏ زايي دشت مهران

The Effect of Climatic a nd Hydrologic Criteria Changes on Desertification in Mehran Plain

با توجه به اهميت كشاورزي در دشت مهران در اين پژوهش با بهره گيري از مدل ايراني IMDPA وضعيت بيابان‏زايي آن ارزيابي شد. دو معيار اقليم و آب طي دو دورة 86-1381 و 91-1387 بررسي شد. دو شاخص اقليمي بارندگي و شاخص خشكساليSPI و سه شاخص هيدرولوژيك افت آب زيرزميني به همراه شاخص‏ هاي كيفييت آبTDS و EC براي كمي كردن معيارها و محاسبه شدت بيابان‏زايي تعيين شد. شدت بيابان‏ زايي درچهار طبقه ناچيز، كم، ميانگين، شديد و خيلي شديد طبقه بندي شد. از ميانگين هندسي شاخص‏ ها، معيار مدنظر و از ميانگين هندسي دو معيار شدت نهايي بيابان‏زايي به دست آمد و با بهره‎گيري از نرم ‏افزار 9.03Arc GIS نقشه‏ هاي شاخص‏ ها و معيارها ترسيم شد. نتايج حاصل از جداول و نقشه‏ هاي هر دو دوره ‏ي مطالعاتي نشان داد كه از بين شاخص‏هاي مورد مطالعه، شاخص‏ هاي خشكسالي SPI و افت آب زيرزميني به ترتيب با ارزش ‏هاي عددي 2/45 و 2/78 و شاخص با ارزش‏ هاي عددي 68/3 و 3/97 در هر دو دوره‏ ي بيشترين تاثير را در بيابان‏ زايي دشت مهران دارند. بيابان‏زايي در منطقه دشت مهران به علت كاهش بارندگي و خشكسالي‏ هاي فراوان و افزايش افت آب زيرزميني رو به افزايش مي‏ باشد و در اين ميان معيار هيدرولوژيك بيشتر از معيار اقليم در بيابان‏ زايي منطقه نقش دارد.

In this study, IMDPA model was used to assess desertification phenomena regarding the importance of agriculture in Mehran plain. Climatic and hydrologic criteria were selected to consider over two periods 2002-2007 and 2008-2012. Two climatic indices (Precipitation index and SPI) and three hydrologic indices (Groundwater level depletion, EC and TDS) were chosen to quantify climatic and hydrologic criteria, with which desertification intensity was calculated and classified for mapping by Arc GIS 9.03. Desertification intensity was classified in four classes including negligible and low, medium, high and very high. According to the results, among studied indices, SPI with the values of 2.45 and 2.78 and the groundwater level depletion with the values of 3.68 and 3.97 were the most effective factors. The results of analysis indicated that drought, decreased precipitation and roundwater level depletion cause an increase in desertification in Mehran Plain.