پديد آورندگان :
دواني، داوود دانشگاه شهيد چمران اهواز , نبي پور، مجيد دانشگاه شهيد چمران اهواز - گروه زراعت و اصلاح نباتات , روشنفكر دزفولي،حبيب اله دانشگاه شهيد چمران اهواز - گروه زراعت و اصلاح نباتات
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: شوري خاك و آب آبياري از مهم ترين عوامل محدود كننده توليد گياهان زراعي در مناطق خشك و نيمه خشك مي باشد. ذرت به دليل تنوع، سازگاري و ارزش غذايي فراوان در رديف بهترين گياهان زراعي قرار دارد و در سطح جهاني از نظر ميزان توليد در رتبه اول است. الگوي كاشت بوته ها مي تواند بر دسترسي آنها به نور، آب و عناصر غذايي موثر باشد. سيتوكينين از طريق تجمع كلروفيل و تبديل اتيوپلاست به كلروپلاست و جمع آوري راديكال هاي آزاد پيري برگ را به تعويق مي اندازد. اكسين ها نيز نقش بسيار مهمي در تحمل گياهان به تنش شوري دارند. اكسين در انتقال كربوهيدرات ها در زمان توليد آنها نقش دارد. لذا هدف از اين تحقيق بررسي اثر زمان محلول پاشي تنظيم كننده هاي رشد سيتوكينين و اكسين بر شاخص هاي تحمل به شوري ذرت دانه اي تحت الگوهاي مختلف كاشت در شرايط شوري بود.
مواد و روش ها: آزمايش به صورت طرح كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي بوشهر در سال 1393 اجرا شد. الگوي كاشت (يك رديف روي پشته، دو رديف طرفين پشته به صورت زيگزاگ و يك رديف كف فارو) به عنوان فاكتور اصلي و مصرف يا عدم مصرف تنظيم كننده (عدم مصرف، مصرف سيتوكينين در مرحله V8-V10 و مصرف اكسين در زمان ظهور ابريشم) در كرت هاي فرعي بررسي گرديد. هدايت الكتريكي عصاره اشباع خاك برابر با 5/2 و آب مزرعه برابر با 4 دسي زيمنس بر متر بود. فاصله بوته ها روي رديف در الگوي كاشت يك رديفه و كف فارو برابر با 17/5 و در روش دو رديفه برابر با 35 سانتي متر بود و بدين ترتيب تراكم بوته براي تمامي تيمارها 75000 بوته در هكتار بود. از بنزيل آدنين و ايندول بوتريك اسيد به ترتيب به عنوان تنظيم كننده هاي سيتوكينين و اكسين استفاده شد كه به ترتيب با غلظت 50 و 10 ميلي گرم در ليتر محلول پاشي شدند.
يافته ها: نتايج نشان داد كه كاشت دو رديفه و كف فارو نسبت به الگوي كاشت معمول عملكرد دانه را به ترتيب 30/6 و 43/4 درصد افزايش دادند. الگوي كاشت كف فارو بيشترين مقدار كلروفيل a و b و كارتنوئيد، محتواي نشاسته و K+ را داشت در حالي كه بيشترين مقدار نفوذ پذيري نسبي غشاء و Na+/K+ به الگوي كاشت معمول اختصاص داشت. مصرف سيتوكينين و اكسين منجر به افزايش عملكرد دانه به ترتيب به ميزان 34/3 و 43/5 درصد شد. نفوذ پذيري نسبي غشاء و Na+/K+ با مصرف تنظيم كننده كاهش يافت و كمترين مقدار به ترتيب برابر با 26/29 و 0/27 به تيمار اكسين اختصاص داشت. ميزان كلروفيل a، b و كارتنوئيد و محتواي نشاسته با مصرف تنظيم كننده هاي رشد افزايش نشان داد و بيشترين مقدار با مصرف اكسين به دست آمد. بيشترين ميزان پرولين (4/06 (ميلي گرم در گرم وزن تر برگ) به الگوي كاشت معمول همراه با مصرف اكسين مربوط بود در حالي كه كمترين ميزان پرولين (2/32 ميلي‌گرم) به تيمار الگوي كاشت دو رديفه و بدون مصرف تنظيم كننده اختصاص داشت. در هر سه الگوي كاشت بيشترين ميزان كل قند‌هاي محلول بدون مصرف تنظيم كننده به دست آمد. همچنين در الگوهاي مختلف كاشت بيشترين ميزان يون سديم بدون مصرف تنظيم كننده به دست آمد در حالي كه كمترين ميزان يون سديم با تيمار اكسين مشاهده شد.
نتيجه گيري: به طور كلي نتايج نشان داد كه تغيير الگوي كاشت به كف فارو و محلول پاشي سيتوكينين در مرحله 8 تا 10 برگي و اكسين در زمان ظهور ابريشم به ترتيب با غلظت 50 و 10 ميلي گرم در ليتر باعث افزايش تحمل به شوري ذرت گرديد.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Salinity of soil and irrigation water is the most important factors limiting crop production in arid and semi-arid areas. Corn because of diversity, adaptation and high nutritional value is among the best crops in the world and in terms of production in the first place. Planting pattern can be effective on access to light, water and nutrients. Cytokinins by accumulation of chlorophyll and conversion of etioplast to chloroplasts and Collection of free radicals delay leaf senescence. Auxins also have a very important role in salinity tolerance. Auxin is involved in the transport of carbohydrates in their production time. Therefore, the objective of this study was to evaluate the effect of cytokinin and auxin foliar application on salt tolerance indices of maize under different planting patterns in salinity conditions.
Materials and methods: The experimental design was split plot based on randomized complete design with three replications in Bushehr Agricultural and Natural Resources Research Center in 2014. Planting patterns (ridge planting, double rows of planting on ridge in zigzag form and furrow planting) as the main factor and use or non-use growth regulators (not consumption, application of cytokinin hormone in the time of V8-V10 and application of auxin hormone at the silking stage) were investigated in sub plots. The electrical conductivity of soil and water is equal to 5.2 and 4 dS/m. Plant spacing in the ridge planting and furrow planting patterns was 17.5 cm and in the double rows planting was 35 cm and thus for all treatment plant density was 75,000 plants/ha. Benzyladenine (BA) and indole-3-butyric acid (IBA) were used as cytokinin and auxin hormone at a concentration of 50 and 10 mg/lit, respectively.
Results: The results showed that pattern of double rows and pattern of furrow planting compared with conventional planting (ridge planting) increased grain yield to 30.6% and 43.4%, respectively. The highest chlorophyll a, b and carotenoid content of starch and Potassium ions (K+) were obtained with pattern of furrow planting, while the highest relative permeability of the membrane, proline, total soluble sugars, sodium ions (Na+), Chlorine ions (Cl-) and Na+/K+ were devoted to the pattern of conventional planting (ridge planting). Foliar application of cytokinin and auxin increased grain yield to 34.3 % and 43.5 %, respectively. Foliar application of benzyladenine (BA) and indole-3-butyric acid (IBA) decreased relative permeability of the membrane, total soluble sugars, sodium ions (Na+) and Na+/K+. However, chlorophyll a, chlorophyll b and carotenoid pigmens, proline and starch content increased with foliar application of growth regulators and the highest amount was obtained with the application of auxin hormone. The highest proline in furrow planting pattern was obtained by auxin while in double rows planting highest proline was obtained by foliar application of cytokinin. In each pattern the highest total soluble sugars was without application of growth regulator. In different planting patterns the highest of sodium ions was without regulator while the lowest amount of sodium ions was obtained with application of auxin.
Conclusion: Generally, results showed that change planting pattern to furrow planting and foliar application of cytokinine and auxin at the concentration 50 and 10 mg/l, respectively, increase salt tolerance of maize.
