سفال هاي غيردالمايي در بستر دالمايي: تشخيص باستان شناختي و توضيح آزمايشگاهي نمونه موردي: سها چاي تپه زنجان

Non-Dalma Ceramics in Dalma Context: Archaeological Detection and Analytical Explanation: Case study Soha Chai Tepe in Zanjan Province

سنت فرهنگي دالما مربوط به هزاره پنجم ق.م. در غرب ايران است. يكي از مهم ترين ويژگي هاي اين سنت پراكنش وسيع سفال هاي آن است. در مراكز اصلي سنت فرهنگي دالما، به خصوص حوضه جنوبي درياچه اروميه چهار گونه اصلي سفال دالما شناخته شده است. هرچه از مركز اصلي دالما دورتر مي شويم به ويژه در مناطقي كه سنت دالمايي در تماس با سنت هاي همزمان و همجوار خود قرارمي گيرد، بستر هاي دالمايي گونه هاي متنوع تري از مواد فرهنگي را تجربه مي كند. در برخي موارد سفال هاي غيردالمايي در بستر كاملا دالمايي و گاهي سفال هاي نوع دالمايي در بستر كاملاً غيردالمايي مشاهده مي شود. در اين مقاله، ابتدا سنت هاي سفالي محوطه سها چاي تپه زنجان بر اساس سبك ظاهري و تكنولوژيكي طبقه بندي شده و سپس هفده نمونه از گونه هاي متنوع با استفاده از روش تجزيه عنصري XRF مورد آزمايش قرار گرفته است. هدف از اين نوشتار تعيين سبك هاي سفالي اصلي و فرعي در بستري دالمايي در منطقه اي دورتر از مركز اصلي دالما در دره سجاسرود زنجان است. بر اساس نتايج به دست آمده فرضيه مبتني بر وجود سبك هاي سفالي اصلي و فرعي ارزيابي و پيشنهاد مي شود.

The diagnostic Zagros highland MC I ceramic assemblage is called Dalma, after the type site of Dalma Tepe in the southern Lake Urmia basin of Azerbaijan. The remarkable issue about this period, however, is the widespread distribution of these ceramics. Chronologically, the Dalma tradition is dated back to fifth and fourth millennium B.C .in west of Iran. The Dalma type sites in northwest of Iran bearing four Dalma diagnostic wares but in central Zagros especially in interaction spheres with other pottery traditions Dalma contexts experienced more pottery types. For examples to the more eastern areas in Abhar plain or Sojasroud valley, besides these Dalma wares, small samples of Central Plateau painted wares also appeared. In this context potteries sub-divided into two main original Dalma wares and peripheral wares classes. In contrast to the more southern parts, Dalma diagnostic type turns into secondary pottery tradition. In this article XRF analysis was carried out on Soha Chai Tepe Dalma assemblages, to better understand the nature of their distribution and to further the understanding of interaction between two adjacent pottery traditions.