بررسي و تحليل توسعه يافتگي و نابرابري هاي فضايي بخش كشاورزي استان كردستان طي سال هاي 1375 و 1395

Analysis the Degree of Development and Spatial Inequalities of Agricultural Sector in Kurdistan Province from 1996 to 2016

بررسي نابرابري و وجود آن در محدوده هاي جغرافيايي مختلف در سال هاي اخير مورد توجه برنامه ريزان و سياستمداران قرار گرفته است. كشور ما در بسياري موارد از نابرابري فضايي درون و بين منطقه اي رنج مي برد؛ از اين رو، توجه به موضوع نابرابري فضايي در ابعاد و شاخص هاي مختلف كشور داراي ضرورت اساسي است. در اين راستا، پژوهش حاضر با هدف سنجش وضعيت توسعه يافتگي و نابرابري هاي فضايي بخش كشاورزي بين شهرستان هاي استان كردستان و تحليل روند تحولات نابرابري آنها طي سال هاي 1395-1375 طراحي شده است؛ از آنجا كه توسعه متعادل و متوازن فضاهاي جغرافيايي، نيازمند بررسي دقيق و همه جانبه در ابعاد مختلف آن است، در اين پژوهش، تعداد 26 شاخص در بخش كشاورزي، تعريف شده است. براي بررسي مسائل تحقيق و تجزيه و تحليل داده ها از مدل تصميم گيري چندمعياره «حذف و انتخاب سازگار با واقعيت (يك)» استفاده شده و وزن معيار هر يك از شاخص ها با روش «فرايند تحليل شبكه اي» محاسبه شده است؛ همچنين براي بررسي نابرابري هاي فضايي شهرستان هاي استان كردستان، ضريب ويليامسون به كار رفته است. بـه اين منظور، جهت بررسي توزيع زيرساخت ها از ضريب چولگي پيرسوني استفاده شده است. نتايج يافته ها نشان مي دهد كه طي سال هاي 1375 تا 1395 به ميزان توسعه يافتگي شهرستان هاي استان كردستان افزوده شده است؛ اما همگرايي نسبي بين شهرستان ها حاصل نشده است. همچنين مشخص شد كه نظريه غالب در توزيع زيرساخت هاي كشاورزي اين استان بر اساس مدل مركز - پيرامون بوده است؛ به طوري كه در هر دو دوره بررسي شده، شهرستان سنندج به عنوان توسعه يافته ترين و شهرستان هاي كامياران و سروآباد به عنوان كم توسعه يافته ترين، از لحاظ شاخص هاي بخش كشاورزي، بوده و توزيع زيرساخت ها از نوع چولگي مثبت و به صورت نامتقارن بوده است.

The study of inequality and its Existence in different geographic areas has attracted the attention of programmers and politician in recent years. In our country suffering from space intra-regional and between-regional disparities in several cases, paying attention to spatial inequality in different aspects and indexes is necessary. In this regard, the aim of this research is the examination of the developmental level and spatial inequality and the analysis of developments of this spatial inequality of the agricultural sector among the cities of Kurdistan since 1996 to 2016. The research is a descriptive-analytic one which is performed in all cities of Kurdistan regarding political-administrative territory of this province in 1996 and 2016. Since the balanced development needs exact and comprehensive examination, there are 26 indices of agricultural sector in this study. Multi-criteria decision-making model “ELECTRE“ is used to examine the assumptions and analysis of data. The benchmark value of all indices is calculated by ANP method. Moreover, Williamson factor is used to examine the spatial inequality in all cities of Kurdistan, and Pearson Coefficient of Skewness is used to examine the distribution infrastructure. The findings show that the level of development has increased from 1996 to 2016 in the cities of Kurdistan, but relative convergence has not achieved. Besides, it is determined that core-periphery model has been the prevailing theory in distribution of agricultural infrastructure in this province. Therefore, Sanandaj has been considered as the most developed one while Sarvabad and Kamyaran are the least developed in agricultural sector indicators. Moreover, distribution infrastructure has positive skewness.