مطالعه آمادگي مدارس متوسطه اول شهر شيراز براي مواجهه با مخاطره زلزله

The study of junior high schools’ earthquake preparedness in Shiraz city

مقدمه: زلزله به عنوان يكي از مخاطرات طبيعي، در كشور زمينه ساز بسياري از مشكلات بوده است. آژانس همكاري بين المللي ژاپن (JICA) اظهار داشته است كه حوادث و بلايا داراي اثرات جدي بر خدمات آموزشي هستند. اين اثرات نه فقط به دليل تلفات ناشي از مرگ و مير آموزگاران و دانش آموزان، بلكه مواردي از جمله وقفه ناگهاني در روند آموزشي و اختلال رواني دانش آموزان نيز مي باشد. بنابراين، آمادگي براي رويارويي با اين حوادث ضرورت دارد. روش: اين تحقيق با هدف تعيين ميزان آمادگي مدارس متوسطه شهر شيراز براي مواجهه با بحران زلزله صورت گرفته است. اين مطالعه از نظر هدف كاربردي و از لحاظ روش گردآوري داده ها از نوع توصيفي- پيمايشي مي باشد. نمونه هاي تحقيق از تمامي مديران مدارس متوسطه اول شهر شيراز، كارشناسان و صاحب نظران بحران انتخاب شده است. از دو پرسشنامه فرايند تحليل سلسله مراتبي (AHP) و آمادگي مدارس در اين پژوهش استفاده شده است. پرسشنامه فرايند تحليل سلسله مراتبي AHP اولويت سه بعد اصلي آمادگي مدارس، شامل برنامه هاي اضطراري، عمليات اضطراري و منابع اضطراري را اندازه گيري كرده است. پرسشنامه دوم ميزان آمادگي مدارس براي رويارويي با مخاطره زلزله را توسط 36 سوال تخصصي بررسي كرد. روايي محتوا و پايايي با استفاده از ضريب آلفاي كرونباخ (0.92) نشان داد، ابزار اندازه گيري از همبستگي دروني قابل قبولي برخوردار بوده است. سوالات تحقيق با استفاده از آزمون هاي آماري تي، كروسكال-واليس و فريدمن بررسي شد. براي تجزيه و تحليل داده ها از بسته نرم افزاري 22-SPSS و expert choice استفاده شد. يافته ها: تجزيه و تحليل داده ها نشان مي دهد كه برنامه هاي اضطراري بيشترين و عمليات اضطراري كمترين ميزان اهميت را در بين ابعاد آمادگي داشته اند. همچنين در بين مدارس، 6/9 درصد آمادگي خيلي زياد، 32/7 درصد آمادگي زياد، 29/7 درصد آمادگي در حد متوسط، 22/8 درصد آمادگي كم و 7/9 درصد آمادگي خيلي كم در برابر مخاطره زلزله را داشتند. به علاوه ميانگين ميزان آمادگي مدارس در نواحي مختلف آموزش و پرورش شهر شيراز يكسان به دست آمد. اين امر نشان دهنده هماهنگي و توجه لازم مسئولان آموزش و پرورش در رابطه با ميزان آمادگي مدارس بوده است. نتيجه گيري: ميزان آمادگي مدارس متوسطه اول شهر شيراز در حد متوسطي ارزيابي مي شود. اين ميزان آمادگي با توجه به خطر جدي وقوع زلزله در حد مناسبي نيست. علاوه بر اين، از آنجا كه نتايج بيانگر كمبود يا فقدان افراد متخصص در زمينه موضوع (مسائل مربوط به حوادث و بلايا) مورد مطالعه در مدارس بوده است. از اين رو، به كارگيري افرادي متخصص و باتجربه براي ارزيابي پيوسته مدارس به لحاظ نكات ايمني، تجهيزات، وضعيت ساختمان و نحوه چيدمان وسايل حائز اهميت است.

Background: Earthquake as one of the natural disasters has caused many problems in our country. The Japan International Cooperation Agency has stated that disasters have a serious impact on educational services not only because for the loss of the lives of teachers and students, but also in many other ways such as the sudden interruption of the educational process and psychological disruption of students. So, it is necessary to be prepared for these events. Method: This research was done with purpose to determine how well the schools were prepared for a prospective earthquake disaster. The study was descriptive and the samples of the research have comprised all the principals of middle schools in Shiraz city, Crisis experts and scholars. Two questionnaires were used in this study AHP and school preparedness. AHP questionnaire has measured the priority of three main fields of school preparedness which were emergency plans, emergency operations and emergency resources. Another has evaluated the readiness range of the schools to counter earthquake threat by the 36 specific questions. The research questions were answered by means of t-test, Kruskal-Wallis and Friedman test according to parametric or non-parametric situations. Findings: The data analysis has revealed that emergency plans had the most importance and emergency operations had the least one among main fields. Among schools, 6.9% had very high, 32.7% had high, 29.7% had moderate, 22.8% had low, and 9.7% had very low preparedness against earthquake. Conclusion: The preparedness level of the Shiraz schools had been evaluated moderate. This preparedness level regarding to serious risk of earthquake is not appropriate