بخش بندي مشتريان داروهاي گياهي و شناسايي ويژگي هاي هر بخش در ايران مبتني بر الگوي خوشه بندي

Segmentation of herbaceous medicine customers and identification of each segment characteristics in Iran: an application of clustering model

يكي از محورهاي قابل دسترسي جهت تحقق اهداف توسعه انساني، اجتماعي و اقتصادي، توجه به صنعت داروهاي گياهي است. افزايش شاخص هايي نظير اشتغال، رفاه مصرف كنندگان، نرخ رشد درآمد سرانه و صادرات كه از شاخص هاي توسعه يك كشور هستند، از طريق توجه به پتانسيل بالقوه‌اي كه در اين بازار وجود دارد، محقق شدني است. شناسايي تقاضاي بازار به عنوان يكي از شاخص هاي سنجش اقتصادي، نيازمند بازاريابي هدفمند است. نقطه آغاز اجراي بازاريابي هدفمند، بخش بندي بازار مي باشد. اهداف اين پژوهش، تعيين شاخص هاي مناسب براي بخش بندي اين بازار، شناسايي نيمرخ مشتريان، تشخيص تمايزهاي آنها مبتني بر شاخص هاي مدل بوده، و پژوهش از حيث هدف، كاربردي و از حيث روش، پيمايشي- تحليلي از نوع مقطعي است. ابزارگردآوري داده ها، پرسشنامه و جامعه آماري پژوهش، مصرف كنندگان نهايي انواع محصولات داروهاي گياهي در ايران، جامعه مورد مطالعه نامحدود بوده و حجم نمونه، تعداد 460 مصرف كننده نهايي داروهاي گياهي تعيين شده، روش نمونه گيري طبقه اي بوده، در جهت تجزيه و تحليل داده هاي پژوهش و براي تعيين بخش ها، از رويكرد كاي - ميانگين استفاده شده و نتايج حاصل از اجراي الگوريتم كاي - ميانگين، نشان مي دهد كه اين بازار داراي 4 خوشه است. هر يك ازخوشه ها از نظر شاخص هاي مورد بررسي، تفاوت هايي با يكديگر داشته اند، و بنابراين، جهت تحقق توامان ارزش براي مشتري و بازار اين صنعت، استراتژي مقتضي هر بخش مي بايد تدوين و اجرايي شود.

To consider the herbaceous medicines' industry is an available pillar for achieving human, social and economic development goals. Increases in such indicators as employment, consumers' welfare, per capita income and exports as national development indicators may be realized through regarding potentials in market of herbaceous medicines. Identifying the market demand as an economic indicator requires a targeted marketing. The market segmentation is the starting point in targeted marketing. The goals of this study are to determine proper indicators for segmenting market, to identify customers' profile and to find their differences based on model parameters. This is an applied research in terms of goals, and it is cross-sectional one based on survey and analysis method. Data is collected by questionnaires. The statistical population includes the final consumers of different kinds of herbaceous medicines in Iran. The statistical sample consists of 460 final consumers of herbaceous medicines, which is selected by categorical sampling method. K-mean clustering algorithm is used to analyze data and to determine the segments. The findings indicate a market with 4 clusters. All clusters are different in terms of designed indicators. Therefore, appropriate strategies should be run in order to both value for customers and value for market.