زيرساخت شهري و لزوم تغيير نگاه در تعريف و برنامه ريزي آن زيرساخت منظرين مفهومي نو در تعريف زيرساخت هاي شهري قرن بيست و يك

Urban infrastructures and the necessity of changing their definition and planning Landscape infrastructure; a new concept for urban infrastructures in 21st centur

شهرهاي مدرن در طي قرن ها بر پايه زيرساخت هاي تكنولوژيك شكل گرفته و پايدار شده اند. امروز شهر و زندگي شهري بدون، بزرگراه ها و شبكه هاي حمل ونقل ريلي، فرودگاه ها، شبكه هاي تامين آب، شبكه هاي فاضلاب، تلفن، برق، و اخيراً شبكه هاي اينترنت و موبايل غيرقابل تصور است و حضور پايه اي شان به مانند نور آفتاب، درختان، هواي پاك و… براي شهروندان عادي و طبيعي به نظر مي رسد. اين شبكه هاي زيرساختي بيش از هر دستاورد مدرن ديگر دوران صنعت بر شكل شهرها و رابطه انسان مدرن با محيط و طبيعت پيرامونش تاثير گذاشته است. با ورود غرب به دوران پس از صنعت، از اواخر قرن بيست، همزمان با گسترش و توجه به مخاطرات اكولوژيكي ناشي از توسعه بي رويه شهرهاي مدرن و زيرساخت هاي تكنيكي عظيم، كه رويكردهاي انتقادي به شهرسازي و تكنولوژي مدرن در دهه هاي آخر قرن بيست را به همراه داشت، بروز شكست ها و بحران ها در شبكه هاي زيرساختي اوايل قرن بيست و يك و عدم پاسخ گويي زيرساخت هاي تك بعدي موجود به نيازهاي چندبعدي جامعه پساصنعت، نياز به بازنگري در رويكردهاي رايج در تعريف و توسعه زيرساخت هاي مدرن را مورد توجه قرار داد. اين پژوهش با بررسي و تحليل مفهوم، ويژگي ها، بحران هاي پيش روي زيرساخت هاي شهري و در نهايت ويژگي هاي مورد انتظار از زيرساخت هاي دوران پس از صنعت را مورد سوال قرار مي دهد. از سوي ديگر با بررسي تاريخي- تفسيري مفهوم منظر، توانايي رويكرد منظرين در برنامه ريزي و مديريت زيرساخت هاي قرن بيست و يك را مورد پژوهش قرار مي دهد. در نهايت مطالعات تحليلي اين دو مفهوم نشان مي دهد كه از يك سو راهكار گذر از زيرساخت هاي شهري دوره صنعت به زيرساخت هاي شهري دوران پساصنعت، بهره گيري از رويكردهاي چندوجهي و كل نگر است كه امكان پيوند چندبعدي زيرساخت با وجوه مختلف اكولوژيكي، اجتماعي، اقتصادي شهر را مهيا ساخته و بر تسلط مهندسي عمران، كه در طي بيش از يك قرن به شكل گيري زيرساخت هاي صلب و تك بعدي شهري به دور از تغييرات و نيازهاي چندبعدي جامعه انجاميد، پايان مي دهد. از سوي ديگر دانش منظر كه در قرن گذشته همگام با تغييرات نگاه بشر به محيطش دچار تغييرات مفهومي عظيم شده، به واسطه صفت ذاتي ميانجي و بينابيني بودنش كه امكان تقليل به شي ءگرايي و تك بعدنگري را از بين مي برد، به ما اجازه گذر از رويكردهاي تك بعدي و شي ءگراي حاكم بر برنامه ريزي و مديريت زيرساخت هاي شهري را مي دهد. به اين ترتيب با برقراري رابطه قياسي ميان اين دو مفهوم، بهره گيري از رويكرد منظرين در برنامه ريزي و توسعه زيرساخت هاي شهري، با توجه به پيوند چندوجهي منظر با حوزه هاي مختلف ابژكتيو و سوبژكتيو، يكي از راهكارهايي است كه به ما اجازه عبور از صلبيت و تك بعدي بودن زيرساخت هاي شهري را مي دهد.

During centuries، modern cities and societies were sustained upon technological infrastructures. Our cities depend on these networks in a way that we can’t imagine them without highways or railroad networks، airports، municipal water and sewer systems، telephone، electricity and most recently internet or communication networks. Today these infrastructural networks have a vital role just the same as sun، plants and fresh air for us. These infrastructures affected our cities and our relation with our environs more than any other achievements in the industrial era. From late 20th century by entering post-industrial era in developed countries، by the emergence of ecological hazards which led to the rise of environmental concerns since 1970s، the crises and erosion in the engineered infrastructure networks since the first decades of 21st century، beside the disability of modern technological infrastructures to response to new multi-dimensional needs of post- industrial societies، coming into focus the necessity of redefinition in the current approaches to infrastructures. By revisiting the concept، features and crises in the field of urban infrastructures، this essay puts into question the expected aspects of post-industrial infrastructures. Also by historical- interpretation study on the notion of landscape this paper examines the capacity of landscaping approach in planning and managing infrastructures in the 21st century. Finally، analyzing these two concepts showed that the solution to overcome the industrial infrastructures toward post-industrial one is to employ the more multi-dimensional and holistic approaches. Approaches that allow the multi-faceted integration between infrastructure and ecological، social and economical aspects of cities and point the end to the more than a century of civil engineering authority that shaped rigid and mono-dimensional infrastructures in the modern era. It noted also that the discipline of landscape which simultaneously with the great changes in modern philosophy، passed conceptual revolution، due to its inherent traits of being mediance and trajection that is not reduced to the objectivity and mono-dimensionality، allows us to overcome the object-oriented approaches in planning urban infrastructures. Thus the result of this short recall of two notions of infrastructure and landscape shows that the utilization of landscaping approach in planning the infrastructures is one of the solutions allows us to pass the inflexibility and solidity of modern engineered infrastructures.