مدل نظري حل مشكل كژگزيني در عقود مشاركتي بانكداري اسلامي

Theoretical model for adverse selection problem in Islamic banking participation contracts

عقود مشاركتي از ابزارهاي مهم تأمين مالي در بانكداري اسلامي هستند. در اين عقود با توجه به اينكه بانك چه نوع قراردادي با مشتري مي‌بندد، سهم‌بري متفاوتي در قرارداد ذكر مي‌شود؛ ولي در مجموع همانند الگوي مدير - عامل انجام يك فعاليت اقتصادي به مشتري واگذار مي‌گردد. در مقاله پيش رو كوشش شده است الگوي نظري براي عقود مشاركتي در قالب الگوي مدير- عامل از نظريه بازي‌ها در شرايط اطلاعات نامتقارن و در حالت كژگزيني ارائه و به اين پرسش پاسخ داده شود كه با استفاده از الگوي مدير - عامل چگونه مي‌توان مشكل كژگزيني در عقود مشاركتي بانكداري اسلامي را حل كرد و يا در چه شرايطي به كمترين رساند و يك الگوي ساده وكم‌هزينه‌تري ارائه داد؟ براي پاسخ به پرسش پژوهش دو فرضيه مطرح است: يكي اينكه به‌كارگيري دستاوردهاي الگوي مدير - عامل در عقود مشاركتي موجب كارآمدي بيشتر و عملياتي‌ترشدن آن مي‌شود و ديگري اينكه به‌كارگيري الگوي مدير - عامل در محيط كاملاً اسلامي موجب به حداقل‌رساندن مشكل كژگزيني در اين الگو مي گردد. يافته‌هاي پژوهش از حل الگوي ارائه‌شده نشان مي‌دهد كه مي‌توان عقد مشاركتي بهينه‌اي در نظام بانكي طراحي كرد و اين امر فرضيه نخست پژوهش را تأييد مي‌كند؛ همچنين نتايج الگو هزينه‌بربودن عقود مشاركتي در شرايط كژگزيني براي بانك را تأييد مي‌كند. مهم‌ترين يافته اين پژوهش همان امكان‌پذيربودن حذف شرايط اطلاعات نامتقارن ميان بانك و مشتري در صورت پايبندي كامل به مقررات شرعي و اسلامي توسط مشتري است كه اين امر فرضيه دوم پژوهش را تأييد مي‌نمايد. افزون بر اين در مقاله پيش رو نشان داده شده است كه مباحث و ابزارهاي مالي در اقتصاد اسلامي در قالب يافته‌هاي جديد علم اقتصاد كاربرد مشكل‌گشايي دارند.

In this paper, we try to present a theoretical model for participatory contracts in the form of principal agent model in an asymmetric information conditions in game theory framework. Using the principal agent model, how can we solve the advrsselection problem in the Islamic banking contracts and provide a simpler and less costly model? There are two hypotheses to answer the research questions. One is the use of acheivments of principal agent model in participatory contracts is more efficient. Another is the using principal agent model in an Islamic environment would minimize the adversselection problem in this model. The results obtained from solving of the proposed model shows that by designing participatory contracts in a banking system the first hypothesis of the research is confirmed, also the results of the model confirms the cost of participation contracts in an adnersselection environment. The most important consequence of this research the possibility of of the elimination asymmetric information condition between the bank and the client if the parties adhere to the religious and Islamic regulations, this will confirm the second hypothesis of the research. In addition it has been shown that the financial instruments in Islamic economics as new achievement of economics are usable.