بررسي مفهوم ارث و مباني تاريخي آن در نظام حقوقي اسلام با ذكر آراي امام خميني (س)

A Study of the Concept of Inheritance and Its Historical Foundations in Islamic Legal System with Emphasis on Imam Khomeini’s Viewpoints

ارث يكي از مهم ترين نهادهاي حقوقي در هر جامعه‌اي است كه قواعد و مقرّرات آن در قواميس حقوقي بشر همواره متأثّر از اصول و مباني‌اي بوده است. اين اصول و مباني عمدتاً تحت تأثير اوضاع و احوال و زمان و مكاني شكل مي‌گرفته كه بشر در آن مي‌زيسته است. طبيعي است كه با تغيير اين اوضاع و احوال، اصول و مباني نشأت گرفته از آن نيز بايد تغيير كند تا جامعه شاهد قوانين مناسب با عصر خود باشد. از اين رو اصول و قواعد ارث در ميان همة اقوام و تمدّن‌هاي پيشين تا به امروز به موازات تغيير زمان و مكان همواره در حال تطوّر و تكامل بوده است. قواعد ارث در جزيرة العرب نيز از اين قاعده مستثني نبوده و تحث تأثير اصول و مباني‌اي شكل گرفته كه حاكم بر آنجا بوده است. كه با طلوع اسلام در آن سرزمين قواعد ومقرّرات مربوط به ارث به سمت تطوّر و تكامل پيش رفته است. در اين مقاله سعي شده است كه با بررسي نظر حقوقدانان و فقهاي اماميه و همچنين آراي امام خميني پيرامون واژة ارث، ابتدا تعريف دقيقي از مفهوم ارث ارائه كرده و سپس به تبيين قواعد و مباني‌اي بپردازيم كه مقرّرات ارث ناشي از آن بوده است.

Inheritance is one of the most important legal foundations in any society and it has always been under certain rules and regulations in different legal systems. These rules and regulations have been chiefly shaped up according to the conditions, time and the living place of the human beings. As a matter of fact, upon a change in the living conditions, these rules and regulations must also go under change to let the society embrace rules proportionate to its time. Therefore, the rules and regulations on inheritance have gone under drastic changes and passed behind stages of evolution in the course of time and place among the past generations and civilizations. The inheritance laws in the Arabian Peninsula has been no exception to this, i.e. they have been enacted and developed based on the rules and principles governing the entire peninsula. With the advent of Islam in that land, the rules and regulations on inheritance experienced great developments. In this paper, we have tried to review the views of jurists and Imamiyah theoreticians at law, as well as Imam Khomeini’s views on inheritance. While presenting a precise definition of the word inheritance, we have tried to clarify the rules and fundamentals serving as the basis for inheritance laws.