نقد و بررسي ماهيـت گرانش از منظر فلسفه و فيزيك

A Critical Analysis of Nature of Gravity from the Perspectives of Philosophy and Physics

در اين مقاله، نخست، ديدگاه فلسفه، به‌ويژه مشاء، دربارۀ علت سقوط اشياء و گردش افلاك مورد بررسي اجمالي قرار مي‌گيرد و، سپس، به ديدگاه‌هاي مشهور فيزيك نسبت به «جاذبۀ عمومي» يا «گرانش»، پرداخته مي‌شود. قصد ما توجه دادن به اين نكته است كه گرچه «گرانش» قديمي‌ترين و ابتدايي‌ترين اندركنش شناخته‌شدۀ مورد مطالعه و مداقه هم فلاسفه و هم فيزيكدانان است، اما ماهيت آن هنوز كاملاً شناخته‌شده نيست. مهم‌ترين نقد ما بر نظريۀ نسبيت عام، به‌عنوان جديدترين نظريه استاندارد در توصيف گرانش، اين است كه گرچه «خاصيت هندسي فضا ـ زمان» عملكرد گرانش را به‌خوبي توصيف و پيش‌بيني مي‌كند، اما چندان توضيحي در مورد ماهيت آن نمي‌دهد. به نظر ما، فلسفه علت و ماهيت گرانش را عمدتاً در درون شيء لحاظ كرده است، در حالي كه فيزيك علت اين امر را بيشتر در بيرون شيء بررسي و جستجو مي‌كند. به نظر مي‌رسد براي روشن شدن هر چه بهتر موضوع، لازم است با در نظر گرفتن ديدگاه فلسفه نسبت به طبيعت و درون شيء، ابتدا، «ماهيت جرم» مورد بررسي دقيق قرار گيرد. براي اين منظور، بهتر است فيزيكدانان علاوه بر نگاه صرفاً سطحي رياضي‌وار و تجربه‌گرا، به ماهيت فلسفي اين موضوع نيز توجه ويژه داشته باشند و فلاسفه نيز از فرصت ويژه‌اي كه با كشفيات، به‌خصوص رصدهاي جديد، بر اساس فيزيك و فنّاوري‌هاي جديد دربارۀ شناخت عالم طبيعت و خواص جاذبه و گرانش در عصر جديد دست داده بهرۀ كافي برند و مفاهيم و ديدگاه‌هاي فلسفي خود را به‌روز كنند و تعميق بخشند، تا بتوان با استفاده از يك نگاه عميق دوجانبۀ (فلسفي و فيزيكي)، ماهيت گرانش را بهتر شناخت.

This article is to study in brief the cause of falling bodied and revolution of heavenly bodies and then deals with famous theories in physics concerning general gravity. It is intended to show that although gravitational force is the oldest and earliest known interaction that has been studied and scrutinized by both philosophers and scientists, its nature is yet to be discovered. The main objection that can be made against general gravitation theory as the modern standard theory in describing gravitation is that although it gives a proper description of geometric property of space-time, it provides little explanation on its nature. In our view philosophy regards the cause and nature of gravitation mainly within things while physics attempts to find it from without. Therefore it is essential first to study the nature of mass through philosophical accomplishments rather than using purely empirical and mathematical view in explaining the nature of things. Philosophers on the other hand should make use of scientific discoveries particularly new observations in order that they are able to reformulate their concepts and ideas deepening their understanding of the universe on the basis of both physics and philosophy and finally giving a better account of gravity