جلوه گري و هويدايي آموزه هاي شيعي در معماري مقابر دوره قاجار آذربايجان غربي

manifests of Shiite doctrines in architectural Shrines of Qajar era in West Azerbaijan

در شكل گيري معماري هر دوره از ادوار تاريخي ايران، علاوه بر عواملي همچون وضعيت جغرافيايي، اقليم، فرهنگ و... ، آموزه ها و احكام ديني نيز به نوبه خود تاثيري مستقيم در سبك ها و ويژگي هاي آن دارد. اين تاثيرات در بناهاي مذهبي، خصوصا در معماري بناهاي آرامگاهي خود را بيشتر نمايان گر مي سازد و بايد گفت كه دو مقوله مذهب و معماري در ارتباط كامل با يكديگر قرار دارند و آنها را مي توان امري جدايي ناپذير از يكديگر به شمار آورد. پژوهش حاضر كه مبتني بر مطالعات كتابخانه اي و بررسي هاي ميداني است، به منظور تبيين و شناسايي ميزان تاثير آموزه ها و احكام شيعي در معماري و هنرهاي وابسته به آن در مقابر مربوط به اهل تشيع دوره قاجار آذربايجان غربي به انجام رسيده و در اين راستا اهداف زير را دنبال مي كند: 1. ميزان تاثير آموزه هاي مذهب تشيع در ويژگي هاي معماري و تزئينات بناهاي آرامگاهي آذربايجان غربي 2. ارتباط بين آموزه ها و احكام شيعي و هنر و معماري مقابر آذربايجان غربي بررسي ها نشان مي دهد كه: شيعيان به بناهاي آرامگاهي خصوصاً امام زادگان به مثابه مساجد مي نگرند و حضور اين دسته از بناها را در معماري اسلامي با توجه به نوع آموزه ها و احكام خود، امري بديهي مي پندارند. به طور كلي مذهب شيعه مهمترين تاثيرات را در كميت و كيفيت معماري و تزئينات بناهاي آرامگاهي دارد و همانطور كه در بررسي مقابر شيعي آذربايجان غربي مشخص گرديده، اين آموزه ها به طور آشكاري در احداث اين دسته از بناها و تداوم حيات آن ها در طي ادوار؛ همچنين در حضور عناصر و مشخصه هاي معماري مقابر منطقه از جمله: كاربرد مناره ها، استفاده از ضريح و منبر درون مقبره، به كارگيري شعائر مذهبي و كتيبه هايي با مضامين شيعي، اوج استقاده از تزئينات مفصل كاشيكاري، آيينه كاري و گچبري و ... و حتي در وسعت اين بناها نيز تاثيرات خود را نشان مي دهد.

Shaping the architecture of each period، the style and features are strongly affected by doctrines and religious orders as well as geography، climate، culture، etc. The impact of religious monuments is much evident in cemetery monuments of architecture which makes religion and architecture being strongly associated. This study based on Library studies and surveys، aims to identify the influence of Shiite doctrines and commandments on architecture and related arts in the Shiite shrines during Qajar era in West Azerbaijan، northwest Iran. Two primary goals are under focus: 1. Assessing the effect of Shia on the tomb monuments of architectural features and properties? 2. Is there an association among Shia doctrines vs monuments architecture and arts in West Azerbaijan? Shia religion has mostly affected the quality and quantity of architecture and decoration of the tomb monuments of the region especially in the use of minarets and altar، graphic scrolls، prayer and ornaments