اثر شوري و مقدار آب آبياري بر عملكرد سورگوم علوفه اي در دشت سيستان

Effect of Salinity and Amount of Irrigation Water on Forage Sorghum Yield in Sistan Plain

عامل مهم در مديريت آبياري در مناطق خشك، شناسايي پاسخ گياه به تنش خشكي مي باشد. اما با توجه به اين كه آب هاي زيرزميني در اين مناطق داراي نمك هاي محلول مي باشند، تنش شوري نيز بايد به طور همزمان مورد بررسي قرار گيرد. در نتيجه اين پژوهش به منظور تعيين عمق بهينه آبياري در شرايط جداگانه و توام تنش هاي شوري و خشكي براي بكارگيري در مديريت و برنامه ريزي آبياري گياه سورگوم علوفه اي در سه چين برداشت علوفه انجام شده است. اين بررسي به صورت فاكتوريل در قالب طرح اسپليت پلات در زمان با سه سطح شوري (دو، پنج و هشت دسي زيمنس بر متر) و چهار سطح آبياري (50، 75، 100 و 120 درصد نياز آبي گياه) در سه مرحله برداشت علوفه و در سه تكرار انجام گرفت و عمق آبياري براي سطوح مختلف شوري و در برداشت هاي مختلف تعيين شد. به منظور بررسي اثرات جداگانه و توام شوري و عمق آب آبياري از شاخص هاي توليد نهايي نسبت به عمق آب آبياري (MPI)، توليد نهايي نسبت به شوري آب آبياري (MPECw)، نسبت نهايي نرخ جايگزين فني براي شوري و عمق آب آبياري (MRTSI،ECw)، ارزش توليد نهايي نسبت به عمق آب آبياري (VMPI) و ارزش توليد نهايي نسبت به شوري آب آبياري (VMPECw) در هر برداشت استفاده گرديد. MPIنشان داد كه به ازاي افزايش يك سانتي متر عمق آب آبياري، برداشت اول كمترين تغيير عملكرد(1/22 تن در هكتار) و برداشت سوم بيشترين مقدار (2/9 تن در هكتار) را داشته است. MPECw نشان داد كه كاهش عملكرد در شوري هاي كم، برداشت دوم و سوم به ترتيب كمترين و بيشترين كاهش عملكرد علوفه تازه را داشته اند. نرخ جايگزيني نهايي كميت و كيفيت آب آبياري (MRTS) نسبت به عملكرد علوفه تازه نشان داد براي اين كه عملكرد با افزايش يك واحد شوري آب آبياري تغيير نكند، بايد در برداشت اول، دوم و سوم عمق آب آبياري به ترتيب 5/86، 1/97 و 1/72 سانتي متر افزايش يابد. همچنين با افزايش تنش شوري در هر سه برداشت، عمق بهينه آبياري افزايش يافت و در همه سطوح شوري، عمق بهينه آبياري در برداشت اول بيشتر از برداشت دوم و در برداشت دوم بيشتر از برداشت سوم بود.

The main factor for managing and scheduling irrigation in dry area، is the plant response to drought stress. The majority of irrigation water in these areas contains soluble salts، therefore، salinity stress should be considered at the same time. Hence، this study was conducted in order to obtain the optimum depth of irrigation، considering drought and salinity stress individually and simultaneously، at three cutting times of forage sorghum in Sistan plain.This experiment used split plot in time in a factorial design with three levels of salinity (2، 5، and 8 dS.m-1) and four irrigation levels (50%، 75%، 100%، and 120% water requirement) at three cutting stages، with three replications. The depth of the water was determined for salinity levels and at various cuttings. In order to determine the separate and combined effects of salinity and irrigation water، the following criteria were used were used in each cutting: the index of final production compared to irrigation water depth (MPI)، the final production compared to the salinity (MPECw)، marginal rate of technical replacement for salinity and water (MRTSI، ECw )، the final output value of the irrigation water depth (VMPI)، and the final output value of the salinity (VMPECw). MPI index showed that for each one centimeter increase in irrigation water depth، the first cutting had the least change in production(1.22 ton.ha-1) and the third cutting had the maximum amount (9.2 ton.ha-1). MPECw index showed that in the low salinity treatments، the second and third cuttings had، respectively، the lowest and the highest yield loss. MRTS index showed that in order for production to stay the same with one unit increase in salinity، the irrigation water depth must increase in the first، second، and third cuttings by، respectively، 5.86، 1.97 and 1.72 centimeter. Also، with increasing salinity levels in the all three cutting، optimum irrigation depth increased and in the all salinity levels، optimum irrigation depth in the first cutting was more than the second cutting، and in the second cutting it was more than the third cutting.