«انسان سالكِ صدرايي»: بازخواني رهيافت‌ چندوجهي ملاصدرا به سلوك انسان

Sadrian Homo Viator”: A Rereading of Mulla Sadra’s Multi Approach to Homo Viator“

ملاصدرا در آثار برجستۀ خود به‌ طور گسترده و ثابت به مسئلۀ انسان و سير تعالي او ‌پرداخته است. «انسان سالك» محور نظريۀ او در اين باب را تشكيل مي‌دهد كه در ساختمان معنايي حكمت صدرايي از بسامد و اهميت بالايي برخوردار است. اين تحقيق به بررسي رهيافت‌هاي گونه گون ملاصدرا در اين موضوع مي‌پردازد تا به اين مسئله پاسخ گويد كه ملاصدرا چه الگويي را در طرح و تحقيق چند بُعديِ «انسان سالك» ترسيم كرده است. به نظر مي‌رسد كه ملاصدرا در تبيين سفرِ «انسان سالك» عمدتاً از روش فلسفي بهره گرفته، اما در تعريف و تحليل آن از سه منبع معرفتي فلسفه، عرفان و وحي بهره جسته است. انسان سالك در چارچوب فلسفي، سفر عقلي خود را با تأمل در اصل وجود آغاز مي¬كند و با شناخت وجود حقيقي، سعادت عقلي خويش را نتيجه مي گيرد و مقام «خلافت الاهي» را درمي يابد. از ديدِ ملاصدرا، انسان سالك در رهيافت قرآني با تأمل در آفاق و انفس و در رهيافت عرفاني با كشف و شهود، مسير سلوك خود را به سوي مقصد نهايي هموار مي سازد

Mulla Sadra has thoroughly addressed man and his transcendence in his seminal works. “Homo Viator”, a highly frequent keyword in his works, is the center of his theory and plays an important role. This article examines Sadrian approaches to analyze the paradigm Sadra has chosen to portray his multi-dimensional notion of Homo Viator. It seems that Sadra's method is mainly based on a philosophical approach, although he also draws on mysticism and revelation. In a philosophical framework, Homo Viator begins his intellectual departure based on an existentialist perspective; becoming aware of the actual existence, he then realizes intellectual felicity and becomes God’s delegate on the earth. For Mulla Sadra, Homo Viator reflects on both Quranic methods and the mystical approaches of extrapolation in order to reach the ultimate destination