رابطه ي فضاهاي بي دفاع شهري با احساس امنيت اجتماعي (مطالعه ي موردي: شهروندان شهر تهران)

(The relationship between urban defenseless spaces with sense of security (Case of Study; Tehran Citizens

بررسي رابطه بين فضاهاي شهري و احساس امنيت شهروندان يكي از مباحث جامعه‌ شناسي شهري است كه مورد توجه جامعه‌ شناسان قرار گرفته است؛ اين فضاها مي‌توانند تأثير به سزائي در ايجاد احساس امنيت داشته باشند. مقاله‌ ي حاضر به مطالعه‌ي ويژگي هاي فضاهاي شهري و نقش آن در احساس امنيت شهروندان با استفاده از نظريات گوناگون جامعه‌شناسي، روان‌شناسي اجتماعي و طراحي شهري همچون نظارت چشم‌هاي خيابان جين جاكوبس، تفاوت فرهنگي راپوپورت، فضاي قابل دفاع نيومن، پنجره‌ ي شكسته ويلسون، پيشگيري وضعي از جرم كلارك، ري جفري و چيدمان فضايي هيلير در سال 1394 در شهر تهران پرداخته است. روش پژوهش حاضر مبتني بر پيمايش و ابزار پرسشنامه بوده است. پرسشنامه پژوهش ابعاد امنيت را در چهار مؤلفه‌ي احساس امنيت مالي، رواني، جاني و ناموسي با 28 گويه مورد بررسي قرار داده است. روايي پرسشنامه‌ي تحقيق با استفاده از آلفاي كرونباخ معادل 89.% برآورد گرديد. تعداد 400 نفر از شهروندان تهراني نمونه‌ي تحقيق را شامل مي‌شدند كه از پنج حوزه‌ي شهري شمال، جنوب، شرق، غرب و مركز تهران برگزيده شدند. نتايج نشان دادند احساس امنيت شهروندان تهراني در فضاهاي با دفاع بيش از فضاهاي بي‌دفاع است. آزمون فرضيه رابطه بين فضاي شهري و ابعاد احساس امنيت نشان داد تفاوت معناداري از نظر انواع احساس ناامني بين شهروندان به تفكيك فضاي بي‌دفاع و بادفاع مشاهده مي‌گردد. تحليل رگرسيوني نشان داد متغيرهاي مستقل، طراحي و معماري نامناسب فضاي شهري، عدم نظارت مداوم بر عرصه‌ ي فضاهاي شهري تراكم پايين جمعيت، حضور افراد غريبه و پيش‌فرض عدم امنيت 79درصد از تغييرات احساس ناامني را تبيين نمودند.

The relationship between urban space and the sense security of residents is considered as one of the important topics of urban sociology. These spaces can also make a significant impact on the psychological security of residents. This article aims to study the characteristics of urban space and its role in residents’ sense of security by using different theoretical viewpoints in sociology, social psychology and urban design such as; Jane Jacobs’s monitoring the street theory, Rapoport cultural differences theory, Newman defensible space approach, Wilson broken windows theory, Clarke situational crime prevention theory, Ray Jeffrey spatial layout, and Hillier’s theory. The study was a survey research and a questionnaire was used to collect needed data. Sense of security had four components ( financial, mental, physical and sexual security) and 28 items. The research tool had face validity and its reliability Cronbach's alpha was 0.89. 400 residents of Tehran population were selected as research sample that comprised of five urban areas of North, South, East, West and center of Tehran city. The results showed that residents’ sense of security in defensible spaces was more than that of residents in indefensible spaces. Regression analysis showed that independent variables like the lack of ongoing monitoring of urban spaces with low population density, inappropriate architectural design of urban space, and the presence of strangers could explain 79 percent of sense of insecurity.