ابن قبه رازي و امامت حداقلي؛ تاملي در ديدگاه مدرسي طباطبايي درباره ابن قبه

ابن قبه يكي از تاثيرگذارترين معتزليان در اوايل سده چهارم هجري است كه شيعه شد و منظومه معرفتي خاصي در بحث امامت مطرح كرد. اين انديشه ها، كه مي توان آنها را در مدرسه بغداد رصد كرد، در برخي جهات، با قرائت مرسوم و مشهور از بحث امامت ـ به ويژه در صفات ائمه ـ متفاوت بود و برخلاف جريان حديثي اماميه، نوعي نگاه حداقلي به ويژگي هاي امام داشت. حال با توجه به ديدگاه هاي خاص ابن قبه به نظر نمي توان ابن قبه را آن گونه كه آقاي مدرسي طباطبايي مدعي است، جزء گروه «نافي صفات فوق بشري» قرار داد؛ بلكه با بررسي آرا و انديشه هاي او در مباحث امامت، با هدف روشن شدن تاريخ كلام اماميه، آشكار مي شود كه ابن قبه را بايد جزء گروه هايي دانست كه امامت را حداقلي تبيين كرده اند. از اين رو بايد انديشه وي را امتداد جريان هشام بن حكم قلمداد كرد؛ نگاهي كه ويژگي هاي امامان را در حوزه نياز به تبيين و تفسير دين تلقي مي كند.