بررسي ارابه ي زرين جيحون؛ شاهكار هنر فلزكاري هخامنشي

A Study of Golden Chariot of Oxus The Masterpiece of Achaemenian Metalworking Art

گنجينه ي جيحون يكي از مهمترين مجموعه ي بازمانده از هنر فلزكاري دوره ي هخامنشي است كه شامل 180 شيء از جمله زيورآلات و پيكرك هاي آييني و لوحه هاي تعويذ و ... مي باشد. شاخص ترين اثر اين مجموعه ارابه اي طلايي با چهار اسب، ارابه ران و مسافر مي باشد. در اين پژوهش تلاش بر اين است تا براساس ساختار اصول فنيِ تحليل هاي پيشين از قطعه هاي طلايي و نقره اي دوره ي هخامنشي در مجموعه ي موزه ي بريتانيا كه با آزمايش هاي مختلف از جمله آزمايش سيستم ميكروسكوپ الكتروني و طيف سنجي پرتو ايكس كار شده اند، به مطالعه ي ساختارِ اثر مذكور پرداخته شود. براي اينكه ضروري بود درباره ي كاربرد اين شيء در ايران، مطالعاتي براساس منابع موجود انجام گيرد. روش پژوهش به صورت توصيفي- تحليلي مي باشد كه اصلي ترين نتيجه ي آن پي بردن به انواع گوناگوني از تكنيك هاي زرگري و رشد مداوم توليد اشياء سه بُعدي پيچيده است كه تصوير كاربردي ارابه هاي زمان خود را مشخص مي كند. پيشرفتي كه در ادامه بيانگر چگونگي سيستم هنري منسجم و يكپارچه در دوره ي هخامنشي است. زيرا هنر اين دوره، فرم هاي ساخت، نقوش و تزيينات و موفقيت هاي اساسي بسياري از تمدن ها را در خود جاي داده بود كه همه در تكوين شيوه ي هنري خاص هخامنشي سهمي عمده داشته اند.

The Oxus Treasure is one of the most important collections remaining from the art of metalworking in Achaemenian era which includes 180 objects such as jewelries, ethical statuettes, talisman slates, and etc. The most salient artifact of this collection is a golden chariot with four horses, the coachman, and the passenger. Present paper aims to study the structure of Golden Chariot based on the structure of technical principles of previous analyses related to Achaemenian era’s golden and silver facets which are kept in British Museum Collection and on which various experiments such as Electron Microscopic System and Energy-Dispersive X-ray Spectroscopy have been conducted. Functions of this object in Iran and its structure were studied based on the existing sources. Research methodology is descriptive-analytical and the main result was discovering various techniques of jewelry-making and continuous development of complex three-dimensional objects’ production which may lead to determine the functional picture of mentioned era’s chariots. A development which will present the consistent and integrated artistic system of Achaemenian era because the artifacts of this era consist of forms of construction, ornaments, and decorations as well as the fundamental successes of many civilizations embedded all of which have major influence on shaping the Achaemenian Empire