يادداشت پژوهشي: تحليل اثر هدف سفر بر تابع حجم - ‌‌تأخير معابر پياده

انتخاب پياده‌روي به عنوان يك گونه قابل توجه، مستلزم وجود زيرساخت‌ هاي مناسب شهري است. طراحي مناسب و كارآمد پياده‌راه‌ها مستلزم درك صحيح از رفتار حركتي پياده‌ها در بافت شهري مورد نظر است. پژوهش­هاي انجام شده در چند دهه اخير، بيانگر تفاوت رفتار پياده­ها در موقعيت­هاي مختلف بوده است. از اين‌رو امكان تعميم نتايج پژوهشگران در محيط­هاي مختلف وجود نداشته و اين امر ارزش ساخت مدل­هاي بومي را مشخص مي­سازد. هدف اين مقاله آن است كه اثر كاربري مجاور پياده‌رو بر ويژگي‌هاي جريان پياده را ارزيابي كند و نيز مقادير صحيح ظرفيت عبوردهي معابر پياده را براي شرايط يك شهر ايراني محاسبه نمايد. در اين مقاله نشان داده شده است كه ويژگي‌هاي كلان جريان پياده‌ها (نرخ تردد، سرعت متوسط و چگالي) علاوه بر مشخصات فردي، به كاربري مجاور معبر پياده و هدف سفر آنها نيز بستگي دارد. كاربري زمين در محدوده معبر به‌عنوان تعيين‌كننده هدف سفر بيشتر افراد ترددكننده در نظر گرفته شد. داده‌هاي مورد نياز شامل مقادير سرعت متوسط مكاني، نرخ تردد و چگالي بود. اين داده‌ ها با نصب دوربين در ارتفاع مناسب و تهيه فيلم‌ از معابر موجود در سه كاربري آييني، تفريحي و آموزشي در شهر اصفهان استخراج شد. سپس توابع اساسي (تردد بر حسب چگالي و سرعت بر حسب چگالي) براي سه كاربري ساخته و پرداخته شد. توابع برازش داده شده از دقت مناسبي برخوردار هستند، به‌گونه­اي كه ضرايب تشخيص براي سه كاربري مذكور بترتيب 78/0، 67/0 و 8/0 به‌دست آمده است و تمامي پارامترها معني­دار بوده است. بررسي نتايج نشان داد كه ضرايب توابع، و نيز ظرفيت و چگالي بحراني در معابر با كاربري­هاي مختلف يكسان نيست. بيشترين و كمترين ظرفيت عبوردهي بترتيب مربوط به كاربري‌هاي آموزشي و تفريحي بوده است. ازميان توابع مختلف، مدل گرينبرگ رابطه سرعت- چگالي كاربري آييني و تفريحي را بهتر توصيف كرده است. تعامل و رفتار عابران در كاربري‌هاي آموزشي به‌نحو محسوسي متفاوت از ساير كاربري‌هاي مورد بررسي بوده است. مقادير مشاهده‌شده ظرفيت در كاربري‌هاي آييني و تفريحي كمتر از مقادير ارائه شده توسط آئين‌نامه ظرفيت راه‌ها (HCM) بود.