ابعاد و مؤلفه‌‌هاي تحول در علوم انساني در انديشه مقام معظم رهبري و دلالت‌‌هاي آن بر علوم انساني مطلوب جمهوري اسلامي

Dimensions and Elements of Change in Humanities in the Thought of the Supreme Leader of Iran and Its Implications in Ideal Humanities in Islamic Republic

علوم انساني كنوني همانند ديگر علوم مدرن، محصول انديشه‌اي است كه در اواخر قرن شانزدهم و اوايل قرن هفدهم ميلادي در دوره «روشنگري» شكل گرفت. اين علوم تا پيش از انقلاب اسلامي، با همين ويژگي و پيشينه به‌تدريج به ايران وارد و به دانشجويان عرضه شد. اما انقلاب اسلامي، طليعه‌دار انديشه‌اي مبتني بر مباني ديني و پايبند به ارزش‌‌هاي اسلامي بود. روشن است كه چنين ديدگاهي علوم انساني مدنظر خود را مي‌طلبد. با توجه به اينكه خط‌مشي‌گذاري براي هر مسئله‌اي، مستلزم شناخت ابعاد و مؤلفه‌‌هاي آن است، لذا انديشه‌‌هاي مقام معظم رهبري به‌عنوان انديشمندي اسلامي كه از قبل از انقلاب تاكنون در اين راستا، تلاش كرده‌اند، مي‌تواند زمينه خوبي براي استخراج مدل مفهومي تحول در علوم انساني باشد. در اين مقاله با بهره‌گيري از روش نظريه‌پردازي داده بنياد به‌تحليل 38 سخنراني و 6 نامه مكتوب از ايشان پرداخته شد و در نهايت پنج مقوله اصلي استخراج گرديد. پس از آن از طريق تمسك به دلالت التزامي گزاره‌‌هاي انتقادي و راهكاري مقام معظم رهبري، ويژگي‌‌هاي نهاد علوم انساني مطلوب جمهوري اسلامي نيز در سه بعد ساختار، محتوا و كنشگران به‌دست آمد. همراهي علم و دين، توجه ويژه به علوم انساني اسلامي، بهبود شيوه‌‌هاي آموزشي و فعاليت‌‌هاي پژوهشي متناسب از ويژگي‌‌هاي ساختاري مطلوب؛ اعتماد به‌نفس، نوآوري، اسلام‌گرايي، انگيزه و استعداد بالا از ويژگي‌‌هاي نيروي انساني مطلوب و در نهايت، اسلامي بودن و بومي بودن از ويژگي‌‌هاي محتواي مطلوب علوم انساني است.

Like other modern sciences, current humanities are the result of the thought that was formed in the late 16th and early 17th centuries during the age of enlightenment. These sciences with the same background and characteristics were gradually imported to Iran and offered to students until the Islamic Revolution. However, the Islamic Revolution was the ushering of a thought based on religious principles and committed to Islamic values. Clearly, this approach requires its own humanities. Given the fact that policymaking for any problem requires knowledge of its different aspects and elements, the thoughts of the supreme leader of Islamic Revolution, Ayatollah Seyed Ali Khamenei, as a Muslim thinker who has been making endeavors in this regard from the pre-revolution years till date, can be a suitable background for development of a conceptual model for bringing about change in humanities. Employing grounded theory, 38 speeches and 6 letters of the Leader have been analyzed and finally five main categories have been extracted. Based on implications of the critical statements and solutions offered by the Leader, characteristics of the institution of ideal humanities in three dimensions, i.e. structure, content and actors, were inferred. The compatibility of science and religion, special attention to Islamic humanities, improvement of educational methods, and suitable research activities are among ideal structural features. Self-confidence, innovation, Islamism, high incentive and talent are the characteristics of ideal human force. And, being Islamic and indigenous are the characteristics of the content of ideal humanities.