نمايش خبري رهبران متخاصم تحليل گفتمان در سه پرده

در چارچوب نظريه ” خبر به مثابه گفتمان“، ون دايك را اعتقاد بر آن است كه ” خبر در عين پايبندي به سبك هاي رايج خبري، اهداف اقناعي خاصي را نيز مي تواند پيگيري كند. زيرادر يك رويداد ارتباطي روزمره با آنكه همه مباحث سبكي رعايت مي شود و دو سوي ارتباط سعي مي كنند مناسب با شرايط سخن گويند و سبك سخن گفتن مرسوم در آن شرايط را به كار گيرند، اهداف مشخصي را نيز دنبال مي كنند و به دنبال دستيابي به نتايج معيني هستند. روزنامه نگاران هم از اين قاعده مستثني نيستند و از يك سو مجبور از به كارگيري سبك مرسوم و زبان خبري بي طرفانه اند تا مخاطب را به واقعي بودن خبر قانع سازند و براي خبر مشروعيت ايجاد كنند اما از طرف ديگر آنها مجبور به پيگيري اهداف اقناعي خاصي نيز هستند كه اين اهداف منطبق است با نگرشي كه مبتني است بر نقشه ها و مدل هاي غالب بازنمايي اجتماعي و ايدئولوژي غالب. انعكاس نگرش ” غالب“ در خبر از طريق به كارگيري راهكارهاي متني خاصي انجام مي پذيرد و بنابراين سبك خبري متعادل و راهكارهاي اقناعي تواماً در يك متن واحد به نوعي زندگي مسالمت آميز در كنار يكديگر مي پردازند. مقاله حاضر با تقسيم شرايط اجتماعي به سه حال عمده، يعني متعامل، پرتنش و متخاصم، چنين استدلال مي كند كه در شرايطي كه بازيگران يا كنش گران خبري در تعامل كامل با يكديگر باشند، نگرش خبرنگار كه با ” نقشه هاي بازنمايي غالب اجتماعي“ در انطباق است با نگرش كنش گران خبري كاملاً منطبق مي شود به نوعي كه كنش گران قطعه خبري را كاملاً بي طرفانه محسوب مي دارند و خبر الزامي در به كارگيري راهكارهاي اقناعي ندارد مگر انعكاس خبر با همان نگرش غالب كه مماس است با نگرش همه كنش گران خبري كه در تعامل اجتماعي با يكديگر قرار دارند. اما در شرايطي كه تنش هاي اجتماعي تشديد مي شوند به نوعي كه نقشه هاي بازنمايي دو سوي كنش خبري بر يكديگر منطبق نباشند، خبر و موسسات رسانه اي غالب در عين پايبندي به سبك متعادل مجبور مي شوند تا بعضي اهداف اقناعي را به طور ضمني از طريق راهكارهاي نحوي در سطح متن طرح كنند تا در عمق معاني اقناعي خاصي رمزگذاري شود. در شرايط سوم يعني شرايطي كه تشديد تضادها به محدودهاي تخاصم شديد رشد يابد، همچون شرايط جنگي، به دليل تفاوت شديد نقشه هاي بازنمايي اجتماعي و ايدئولوژي هاي غالب، متون ” خبري“ سبك ارائه خبر بي طرفانه را به كناري گذاشته و به ترسيم تصوير از دشمن از طريق راهكارهاي اقناعي عيان و غول يا اسطوره سازي از طريق به كارگيري واژه هاي ارزشي و استعاره هاي خبري متعدد در سطح و ساختارهاي نحوي كلان در عمق سطح اقدام مي كنند. به شكلي كه ديگر نمي توان با خبر روبه رو بود بلكه با قطعه هاي تبليغاتي عيان و واضحي روبه رو خواهيم شد كه قصدي جز ترسيم تصوير دشمن ندارند. در پايگاه اطلاعاتي مقاله موارد مشخصي در انطباق با ” شرايط اجتماعي پرتنش“ و همچنين مواردي در انطباق با شرايط تخاصم اجتماعي مانند شرايط جنگ قابل ملاحظه است. تحليل مقاله نشان خواهد داد كه در شرايط اجتماعي و بين المللي پرتنش، در عين استفاده از سبك مرسوم خبري متعادل، از راهكارهاي اقناعي براي بيان بعضي اهداف خاص بهره برداري شده است. اما در شرايط تخاصم عيان، متون ” خبري“ كاملاً جنبه تبليغاتي پيدا كرده و به ترسيم تصويري از دشمن اقدام مي كنند.