تحليل همديدي توفان هاي تندري مخرب اهواز

Synoptic analysis of destructive thermodynamic thunderstorms in Ahvaz

توفان هاي تندري جزو پديده هاي مخرب آب وهوايي محسوب مي شوند. شناخت سازوكار، تكوين و توسعهٔ اين توفان ها، در كاهش خسارت آنها بسيار راهگشا خواهد بود. در پژوهش حاضر، توفان هاي تندري با بارش بيش از 10 ميليمتر ايستگاه سينوپتيك اهواز در يك دورهٔ اماري چهارده ساله (2013 - 2000) بررسي شده است. ابتدا كدهاي مربوط به رخداد پديدهٔ توفان تندري و سپس بارش هاي بيشتر از 10 ميليمتر مربوط به پديدهٔ مذكور استخراج شده و در ادامه داده هاي روزانهٔ ميانگين فشار تراز دريا از سري داده هاي بازكاوي شدهٔ NCEPINCAR در 32 روز مورد نظر برداشت شد. در نهايت با روش تحليل مؤلفهٔ مبنا (PCA) و تحليل خوشه اي، الگوهاي گردشي تراز دريا كه در ايجاد بارش هاي تندري مؤثر بودند، طبقه بندي شدند. با بررسي هاي صورت گرفته مشخص شد كه بارش هاي تندري اهواز از دو الگوي كلي پيروي كرده است. در الگوي اول، در فشار تراز دريا، سامانهٔ كم فشار سودان با زبانهٔ 1012 ميلي ياري هواي گرم و مرطوب دريايي سرخ و خليج فارس را به منطقهٔ تحقيق تزريق كرده و در تراز 850 و 500 ميلي باري به ترتيب منطقهٔ اهواز در جلو ناوه هايي با ارتفاع 1500-1480 ژئوپتانسيل متر و 5760 ژئوپتانسيل متر واقع شده است. در بارشهاي اين الگو، ناپايداري ها تا تراز 500 ميلي باري ادامه داشته است. در الگوي دوم، زبانهٔ 1016 ميلي باري واچرخندي كه از سمت شرق گسترش يافته با عبور از روي درياي عمان و خليج فارسي موجب فرارفت رطوبت به سمت منطقهٔ تحقيق روانه شده و در تراز 850 ميلي باري منطقهٔ تحقيق در جلو ناوهاي با ارتفاع 1510 - 1500 ژئوپتانسيل متر قرار گرفته است. در بارش هاي هر دو الگو، منبع اصلي تأمين رطوبت، درياهاي گرم جنوبي و عامل اصلي صعود از طريق ناوه هاي غربي فراهم شده است.

Thunderstorms are destructive climatic phenomena that recognition of their mechanism, genesis and development could be especially very helpful to reduce their losses. In this study, we have examined thunderstorms with rainfall exceeding 10 mm in a 14-year period (2000- 2013) in the Ahwaz region. We have also made early identification of the code for this event to extract 10 mm of rain and daily data of sea level pressure from NCEP/NCAR reanalysis data in 32 days. Finally, using Principal Component Analysis (PCA) and cluster analysis, we have classified circulation patterns of sea level as an effective factor in rain thunderstorms. The study showed that the Ahwaz region thunderstorm is following general pattern. In the first pattern, in the SLP, Sudan low pressure systems with trough at 1012 millibar with the passage over the Red Sea and the Persian Gulf made hot and humid air by advection on the study area at 850 and 500 millibar level. Ahwaz region is located in front of the trough at 1500 geopotential heights and 5760 geopotential meter respectively. In the precipitation of this pattern, instabilities have continued to 500 millibar level. In the second pattern, the anticyclone tongue (flank) at 1016 millibar is spread from the East with the passage over Oman Sea and the Persian Gulf. This situation is led to moisture advection on study area at 850 millibar level in front of the trough with geopotential height of 1500 to 1510 meter. Both the precipitation pattern, main source of moisture is provided by the warm seas in the South and the major factor of uplifting is also provided by the western trough