نقد و بررسي كتاب نظم اجتماعي در جامعه معاصر: ترس در جامعه معاصر

ولاديمير شلاپنتوخ، نويسنده روس تبار در كتاب نظم اجتماعي در جامعه معاصر (عنوان انگليسي: ترس در جامعه معاصر) عاملي متفاوت با ديدگاه ها و نظريه هاي رايج را در برقراري و حاكميت نظم اجتماعي مطرح مي كند. وي ترس اجتماعي را در برابر ارزش هاي دروني شده به عنوان اساس نظم در جامعه انساني مي داند و با نقد و بررسي رويكردهاي هابز، لاك و پارسونز در زمينه نظم اجتماعي، بر اين باور است كه جاي ترس و نقش آن در ادبيات جامعه شناسي خالي و به تعبيري مغفول مانده است. شلاپنتوخ با اتكا به نظرات سه انديشمند فوق، منشاء هنجارهاي اجتماعي كه نظم را در جامعه برقرار مي سازند، با دو مفهوم فرهنگ از بالا و فرهنگ از پايين از هم تفكيك مي كند و آن را مبناي نظريه سازي خود قرار مي دهد. وي معتقد است كه ديدگاه هاي لاك و پارسونز كه متاثر از علوم اجتماعي امريكا هستند، نقش ترس از محروميت و نقش دولت و مقررات را به عنوان مبناي نظم اجتماعي ناديده مي گيرند. نويسنده كه به منظور شناخت گرايش هاي جهاني، همچنين تبيين تمايزها در نقش ترس در جوامع مختلف، از رويكرد مقايسه اي بهره مي جويد، در اين كتاب موضوعاتي از جمله: بزرگنمايي نقش ارزش هاي دروني شده در حفظ نظم، خلط ارزش ها با مقررات، اهميت نقش ارزش هاي مشترك در جامعه، ناديده گرفتن خصلت تخريبي برخي ارزش ها، تغيير و ثبات ارزش ها و هنجارهاي اجتماعي و نيز موضوع افزايش نقش كنترل غيررسمي و كاهش نقش راهبري كنترل رسمي به ويژه نقش مثبت دولت در حفظ نظم را با روشي پژوهشگرانه و آكادميك بررسي مي كند. تجربه زيسته مولف در دو نظام سياسي- اجتماعي كمونيستي و كاپيتاليستي به همراه نگاهي نكته سنج و ژرف انديش و تسلط بر ادبيات جامعه شناسي، سبب شده تا با اثري جذاب، چالش برانگيز و آموزنده مواجه باشيم.