كليدواژه :
فلزات سنگين , پراكنش مكاني , مواد مادري , كريجينگ معمولي , زنجان
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: فلزات سنگين از مهم ترين عوامل آلوده كننده محيط زيست به ويژه در مناطق با فعاليت هاي انساني بالا مي باشند. هدف از اين مطالعه، تعيين الگوي پراكنش فلزات سنگين (Fe، Mn، Ni، Cr، Co، Pb، Zn، Cu و Cd) بر اساس روش كريجينگ معمولي در خاك هاي مركزي استان زنجان است.
روش بررسي: در مطالعه حاضر در منطقه اي به وسعت 2000 كيلومتر مربع تعداد 241 نمونه مركب بر اساس روش شبكه بندي تصادفي (عمق 10-0 سانتي متر) برداشت شد. به منظور بررسي تاثير مواد مادري بر غلظت فلزات سنگين، از 11 نوع مواد مادري مختلف در منطقه نيز نمونه برداري صورت پذيرفت. غلظت كل فلزات سنگين به كمك اسيد نيتريك 5 نرمال عصاره گيري و با دستگاه جذب اتمي قرائت شد. از كريجينگ معمولي براي تهيه نقشه ها استفاده گرديد.
يافته ها: نتايج نشان داد كه مدل كروي بهترين نتيجه را براي توصيف تغييرپذيري مكاني سرب، روي، نيكل، كادميم، مس، كبالت و آهن و مدل نمايي براي كروم و منگنز داشته است. نقشه هاي پراكنش مكاني فلزات نشان داد كه توزيع عناصر آهن، منگنز، نيكل، كبالت و كروم وابسته به ساختارهاي زمين شناسي است. در حالي كه غلظت هاي بالاي عناصر سرب، روي، مس و كادميم بيش تر در مناطق شهري و صنعتي و تا حدي در خاك هاي كشاورزي ديده مي شود. آناليز نمونه سنگ ها نشان داد كه در بين سنگ هاي آذرين و رسوبي به ترتيب بازالت و شيل بالاترين غلظت طبيعي عناصر مورد مطالعه را در بردارد.
بحث و نتيجه گيري: غلظت و توزيع هر يك از فلزات سنگين در خاك هاي سطحي منطقه مطالعاتي بسيار گسترده است و عوامل مختلفي (عوامل انساني و طبيعي) در آن شركت دارد.
چكيده لاتين :
Background and Objectives: Heavy metals are the most important environment pollutants, especially in high-density residential areas. The objective of this study was main purpose of this study was the determination of spatial distribution patterns of heavy metals (including Fe, Mn, Ni, Cr, Co, Pb, Zn, Cu and Cd) according to ordinary kriging method for the central parts of Zanjan province, Iran.
Methods: In this study the 241 of mixed samples of soil, picked up from 0 till 10 Cm depth based on Random Networking (Area of case study was around 2000 Km2). Inorder to, for investigating of the impacts of bedrocks on the heavy metals, we sampled of eleven bedrocks. We used of Nitric Acid (5N), Atomic Absorption Spectroscopy and ordinal kriging for extraction, detection and finally, preparation of maps, respectively.
Findings:The result showed the best models are Spherical models for the spatial distribution of lead, zinc, nickel, cadmium, copper, cobalt, iron and exponential models for chromium and manganese respectively. The map of the spatial distribution of metals showed that the distribution of iron, manganese, nickel, cobalt and chromium depend on geological formations.While it seems the concentrations of Pb, Zn, Cu and Cd were depended domestic and industry areas.
Discussion and Conclusion: The highest concentrations of the metals were naturally detected in basalt and shale context with analyzing of bedrocks.
