چند معنايي ريشه‏ هاي «رب‏ و/رب‏ ب» در قرآن كريم؛ تحليلي ادبي بر همگرايي‏ ها و واگرايي‏ هاي ريشه‏ اي

Polysemy of the Roots "/r//b//v/; /r//b//w/" in the Holy Qur'an: a Literary Analysis of Mergers and Splits of Stems

عالمان مسلمان از ديرباز به نقش اثرگذار «اشتراك معنوي» و «اشتراك لفظي» در تفسير نصوص ديني توجه داشته ‏اند. با شكل‏ گيري دانش معناشناسي نوين نيز دغدغه مشابهي با عنوان «چندمعنايي» و «هم‏ نامي» مورد توجه زبان ‏شناسان قرار گرفته است. تلاش گرديد تا با تكيه بر مطالعه سير تاريخي واژگان، شيوه‏ هاي مطمئن ‏تري براي تمايز ميان آنها پيشنهاد گردد. اين پژوهش بر پايه همين روش‏ هاي نوين كوشيد با شيوه توصيفي - تحليلي به بازخواني چندمعناييِ ريشه ‏هاي «رب‏و» و «رب‏ب» در قرآن كريم بپردازد و همگرايي‏ها و واگرايي‏هاي ريشه‏ اي در آنها را به بحث گذارد. پژوهش حاضر توانست با ارائه شواهد زبان‏شناختي، از وجود همگرايي در برخي از واژگانِ اين ريشه‏ ها كه تاكنون مورد توجه قرار نگرفته بودند، پرده بردارد. نيز بر پايه همين شواهد، نسبت به بخشي از ارتباط‏ هاي معنايي كه پيش از اين ادعا شده بود، به ديده ترديد نگريسته شده است.

Muslim scholars have from far past paid attention to key exegetical role of "semantic overlap" and "lexical overlap" in interpreting religious scriptures. With the emergence of modern semantics, linguists have had a similar concern labeled with terms "polysemy" and "homonymy" and this made them to introduce more reliable methods to make distinctions between these classifications relying on diachronic historical studies of changes of lexicons. Applying these new linguistic methods, the present study made an attempt to analyze the polysemy of the roots "/r//b//v/" and "/r//b//w/" in the Holy Qur'an, and discuss mergers and splits of the roots. Presenting linguistic evidence, this study could reveal mergers in the lexicons derived from these roots, ignored by previous scholars. Furthermore, based on the same evidence, some semantic relations proposed in the past were questioned as a result of this research.