بررسي تأثير زمان جمع آوري و تيمارهاي شكست خواب بر جوانه زني بذر جاشير (Prangos ferulacea L.)

جاشير (Prangos ferulacea L.) ﮔياهي است از تيره چتريان كه در صنايع دارويي و علوفه‌اي استفاده مي‌شود. به سبب وجود مشكلاتي كه طي جوانه‌زني و رشد اين گياه وجود دارد. به‌منظور شكست خواب و جوانه‌زني بذر اين گياه انجام گرفت. نمونه‌هاي بذر اين گياه از رويشگاه طبيعي خود (گردنه وزگ، استان كهگيلويه و بويراحمد) در سه تاريخ 7، 17 و 27 خردادماه سال 1391 جمع‌آوري و قابليت شكست خواب آن‌ها در قالب سه آزمايش جداگانه در سه تكرار مورد بررسي قرار گرفتند. فاكتورهاي آزمايش اول شامل زمان جمع‌آوري در سه سطح و اسيد جيبرليك در دو سطح 1000 و 1500 ميلي‌گرم در ليتر بود كه به همراه سرمادهي 2 هفته اعمال شدند. آزمايش دوم شامل زمان جمع‌آوري در سه سطح بود كه به همراه سرمادهي 4 هفته اعمال شد. آزمايش سوم شامل زمان جمع‌آوري در سه سطح (ذكر شده در بالا) و فاكتور دوم دماي جوانه‌زني (15 و 20 درجه سانتي‌گراد) بود. بذرها به مدت 8 هفته در دماي 4 درجه سانتي گراد سرمادهي شدند و بعد از سرمادهي به ژرميناتور منتقل شدند. در آزمايش اول جوانه‌زني بذر در زمان سوم جمع‌آوري و تيمار كاربرد 1500 ميلي‌گرم بر ليتر اسيدجيبرليك (33/26 درصد) بيشتر از 1000 ميلي‌گرم بر ليتر (17/06 درصد) بود. نتايج آزمايش دوم حاكي از اثر مثبت و معني‌دار زمان جمع‌آوري بر جوانه‌زني اين گياه بود. به‌طوري كه بذرهاي جمع‌آوري شده در تاريخ سوم جوانه‌زني تقريباً دوبرابري نسبت به مرحله اول داشتند. نتايج آزمايش سوم نشان داد كه دماي 15 درجه سانتي‌گراد براي جوانه‌زني بذر جاشير مناسب‌‌تر از 20 درجه سانتي‌گراد است. به‌طوري‌كه در هر سه آزمايش بيشترين جوانه‌زني (33/26 درصد در آزمايش اول، 33/61 درصد در آزمايش دوم و 43/02 درصد در آزمايش سوم) مربوط به بذرهاي جمع‌آوري شده در مرحله رسيدگي كامل بودند. ميانگين جوانه‌زني در بذرهاي سرمادهي‌شده به مدت 8 هفته (30/52 درصد) بيشتر از سرمادهي به مدت 2 هفته (15/13 درصد) و 4 هفته (27 درصد) بود. نتايج كلي نشان‌دهنده اين موضوع بود كه بذر جاشير داراي خواب فيزيولوژيك نيمه عميق است و ميزان بلوغ بذر در زمان جمع‌آوري تأثير معني‌داري بر جوانه‌زني بذرهاي جاشيرداشت.