واكاوي فقهي مشروعيت زيارت قبور توسط زنان با تأكيد بر مباني قرآن و سنت

Jurisprudential review of lawfulness of women’s visitation of graves focusing on the principles of Quran and Sunnah

زيارت برگرفته از سنت نبوي و اصحاب و ياران پيامبر (ص) است. بنا بر ديدگاه علما و فقهاي بزرگ فريقين اسلام با توجه به سيرۀ رسول (ص) و روايات فراواني كه از ايشان وارد شده است، زنان و مردان در زيارت قبور عزيزان خود و اولياي الهي، حكم يكسان دارند؛ زيرا احكام اسلام دربارۀ زن و مرد يكسان است، مگر جايي كه دليلي بر اختصاص وجود داشته باشد. دربارۀ جواز و عدم جواز زيارت قبور در قرآن (كه از منابع مورد اتفاق همۀ مسلمانان است) به‌ طور صريح حكمي ديده نمي‌شود، اما به آياتي بر جواز زيارت توسط زنان به‌صورت عموم استناد شده است. گزارش‌هايي از زيارت زنان در زمان پيامبر (ص) و بعد از ايشان وجود دارد كه از ادلۀ جواز اين عمل محسوب مي‌شود؛ از جملۀ آن نحوۀ انجام دادن اين عمل منسوب به عايشه همسر پيامبر (ص) است. نمونۀ ديگر آن زيارت كردن قبر حضرت حمزه و ديگر شهداي احد توسط حضرت زهرا (س) خواهد بود. هدف از نوشتن اين مقاله بيان و بررسي مباني فقهي قرآني و روايي زيارت قبور توسط زنان از ديدگاه فقهاي اسلام است كه نه تنها جايز، بلكه بعضي آن را مستحب مي‌دانند. نو آوري اين مسئله تحليل دقيق ديدگاه مذاهب اربعه در اين زمينه است كه تصوير دقيق و روشني از مسئله را پيش روي افراد قرار مي‌دهد و اذهان را از ترديد و شبهه پاك مي‌كند.

Visitation of graves has roots in the Sunnah of Prophet Mohammad (pbuh), his companions and followers. According to the great Islamic scholars and jurisprudents there is an equal rule for both men and women’s visitation of the graves of their dear ones and the holy shrines in Islam considering the Sunnah of Prophet Mohammad (pbuh) and his numerous traditions; because Islam has equal rules for both men and woman except in a case where there is a reason for its specification. The Quran, which is generally accepted by all Muslims, has no clear rule about lawfulness or unlawfulness of visitation of the graves, but it generally refers to the lawfulness of women’s visitation of graves. There are several reports on the women’s visitation of graves at the time of Prophet Mohammad (pbuh) and after that which may be considered as evidences for its lawfulness; including a report on the method of its performance attributed to ‘Ayeshah, one of the Prophet Mohammad’s wives. There is still another report on Hazrat Zahra (S)’s visitation of the graves of hazrat Hamza (AS) and other martyrs of Uhud. This article aims to explain and review the jurisprudential principles of women’s visitation of graves in the Quran and Islamic traditions from the viewpoints of the Islamic jurisprudents who not only consider it lawful but also recommended. The innovative aspect of the matter is detailed analysis of the views of four Islamic denominations in this regard which can present a clear and exact image of this matter and remove doubts from the people’s minds.