ارزيابي وضعيت راندمان آب آبياري در ايران

Evaluation oflrrigation Efficiencies in Iran

تعيين راندمان سامانه هاي آبياري موجود و ارزيابي نحوه كار آنها از مهم ترين و ضروري ترين اقدامات لازم براي تصميم گيري و تصميم سازي هاي مربتط با مصرف بهينه آب، الگوي كشت و كاهش تلفات آب آبياري است. در اين پژوهش، به منظور تهيه بانك اطلاعات راندمان هاي آبياري در كشور، به جمع بندي نتايج مطالعات مرتبط با راندمان هاي آبياري پرداخته شده است. نتايج حاصل از بررسي هاي مزرعه اي در سامانه ها و شبكه هاي مختلف آبياري (سنتي و پايين دست سدها) در سطح كشور طي سال هاي ۹۴-۱۳۷۰ جمع آوري و تحليل شدند. نتايج تحليل ها نشان مي دهد كه راندمان كاربرد آب آبياري در كشور از ۲۲/۵ تا ۸۵/۵ درصد متغير و ميانگين آن ۵۶/۰ درصد است؛ به طوري كه متوسط اين راندمان در سامانه هاي گرتي، نواري و جويچه اي به ترتيب ۵۵/۳، ۵۲/۹ و ۵۲/۵ درصد است. از بين روش هاي باراني نيز روش رول لاين (آيفشان غلطان) و كلاسيك ثابت به ترتيب بيشترين (۶۶/۹ درصد) و كمترين (۵۲/۱ درصد) راندمان كاربرد را دارند و در آبياري قطره اي اين كميت ۷۱/۱ درصد است. متوسط راندمان كاربرد آب آبياري در سامانه هاي آبياري تحت فشار و سطحي به ترتيب ۶۶/۶ و ۵۳/۶ درصداست. با مقايسه روش هاي مختلف آبياري تحت فشار مشاهده مي شود كه ميانگين راندامان كاربرد آب آبياري در روش هاي آبياري باراني ۶۲/۱ و در روش هاي آبياري قطره اي ۷۱/۱ درصد است. بررسي روند تغييرات راندمان آب آبياري طي سال هاي مختلف نشان مي دهد كه راندمان كاربرد آب آبياري در دو دهه ۸۰-۷۱ و ۹۰-۸۱ و سال هاي ۹۴-۹۱ به ترتيب ۵۲، ۵۸/۴ و ۵۸/۸ درصد بوده است. همچنين، بررسي ها نشان مي دهد كه راندمان انتقال و توزيع نيز در دهه هاي مذكور به ترتيب ۶۷/۰، ۶۸/۵ و ۷۴/۲ درصد بوده است. بدين ترتيب، راندمان كل در دهه هاي ياد شده به ترتيب ۳۴/۸، ۴۰/۰ و ۴۳/۶ درصد برآورد مي شود بدين معنا كه از سال ۱۳۷۵ (نيمه دهه ۷۱-۸۰) تا سال ۱۳۹۴ راندمان كل آبياري، هر سال حدود يك درصد رشد داشته است. به عبارتي، از سال ۱۳۷۵ به بعد روند افزايشي راندمان آبياري مطابق مقادير پيش بيني شده در برنامه هاي توسعه اي كشور (حدود ۱ درصد) بوده است. از علل مهم افزايش راندمان در اين دهه ها مي توان به تجهيز و نوسازي اراضي، افزايش ميزان آگاهي هاي بهره برداران درباره مسائل آب و خاك، گسترش شبكه هاي آبياري، توسعه سامانه هاي نوين آبياري، و ترويج و انتقال يافته هاي تحقيقات يبه بهره برداران اشاره كرد.

Due to specific climate conditions in Iran and impossibility of increasing new resources of water for agricultural sector, agricultural water management is essential for improving water productivity. Assessment of low irrigation efficiency in the Country and providing appropriate solutions to improve irrigation efficiency and water productivity at the national level can be a great help tor modifying irrigation efficiency. For this purpose, available data on irrigation efficiencies in different irrigation systems and differnet irrigation networks (traditional and modem) were analyzed. Analysis was based on results obtained from about 100 field scale studies including 1900 measured irrigation events across Iran from 1991 to 1015. The finding showed that application irrigation efficiency (Ea) ranged between 22.5 and 85.5% having meant of 56%. The averages of Ea in the basin, border and furrow irrigation systems were 55.3, 52.9 and 52.5%, respectively. Although, Ea in sprinkler irrigation systems for example wheelmove and solid set systems were 66.9 and 52.1 %, respectively. Average of Ea in pressurized and surface irrigation systems were 66.6 and 53.6%, respectively. As well as, Ea in sprinkler and drip irrigation systems were 62.1 and 71.1 %, in order. Results also indicated that Ea over three decades (1992-200 I, 2002-20 I I, and 2012-20 15) were 52, 58.4, and 58.8%, respectively .However, network irrigation efficiency for three decades was in order of 67, 68.5 and 74.2%. As a result, total irrigation efficincey (Ep) was 34.8, 40 and 43.6% in these dccaceds, respectively. This means that, Ep had annully increased about I% from 1996 to 2013. An important reason lor increase of irrigation efficiency over these decades are improvment of knowledge of users and beneticiars with regards to water and soil issues, improvment of new irrigation systems and extension of research findings to operators and beneficiars.