ارزيابي تغييرات مكاني پوشش گياهي مراتع مناطق خشك و نيمه‌خشك با استفاده از سنجه ‏هاي بوم‌شناسي سيماي سرزمين (مطالعه موردي: مراتع پشتكوه استان يزد)

Evaluation of spatial variability of the vegetation cover in arid and semiarid areas using measures of landscape ecology (Case study: Poshtkooh rangelands of Yazd)

بوم شناسي سيماي سرزمين يكي از جوان‏ ترين شاخه ‏هاي علم بوم‏ شناسي مي ‏باشد و به مطالعه مناظر به ‏ويژه تركيب، ساختار و عملكرد آنها مي‏ پردازد. هدف اين پژوهش، كمي‏ سازي الگوهاي سيماي سرزمين و بررسي امكان تفكيك تيپ‌هاي گياهي با استفاده از سنجه‏ هاي سيماي سرزمين بوده است. سنجه‏ه ايي كه در اين تحقيق استفاده شدند سنجه تعداد لكه، نسبت مساحت هر طبقه در سيماي سرزمين، ميانگين اندازه لكه، تراكم حاشيه، ميانگين شكل لكه، شاخص پيچ‏ خوردگي شكل لكه و اثر حاشيه در سطح كلاس و شاخص تنوع شانون در سطح سيماي سرزمين بودند. سنجه‏ هاي ذكر شده براي نقشه ‏هاي تيپ گياهي و واحدهاي شكل زمين در مراتع پشتكوه يزد با استفاده از تابع الحاقي تحليل‏ گر لكه با استفاده از نرم افزار ArcGIS10.1 محاسبه شدند. سپس با استفاده از تجزيه مؤلفه‏ هاي اصلي سنجه‏ هاي مهم براي تفكيك تيپ‌هاي گياهي تعيين شدند. نتايج حاصل از تجزيه و تحليل مؤلفه‏ هاي اصلي براي تفكيك طبقات نقشه واحدهاي شكل زمين نشان داد كه سنجه‏ تراكم حاشيه بيشترين تاثير را بر تفكيك طبقات دارد، اما در مورد نقشه تيپ‌هاي گياهي سنجه‏ هاي سيماي سرزمين به يك اندازه اهميت داشتند و سنجه مهم تري مشخص نشد و نسبت به تفكيك واحدهاي شكل زمين قدرت تفكيك كمتري داشتند. در نهايت با انجام آناليز تشخيص، تابع تفكيك و سنجه‏ هايي كه بين تيپ‌هاي گياهي و طبقات شكل زمين، تفكيك ايجاد كردند، مشخص شد. نتايج آناليز تشخيص نشان داد كه سنجه‏ هاي تعداد لكه، تراكم حاشيه و شاخص پيچ‏ خوردگي شكل لكه‏ هاي سيماي سرزمين مي‏توانند واحدهاي ‏تيپ گياهي و شكل زمين را از يكديگر تفكيك كنند.

Landscape ecology is one of theyoungest branches of ecology science, and especially deals on the study of landscape composition, structure and function. Landscape elements are such as patches, corridors, matrixalong the border and ecotons. Landscape metrics are algorithms for quantifying thespatial characteristics of patches, classes or entire landscape mosaics, and thebest way to compare different landscape requirements. Due to this, the aim of this study was to quantifylandscape patterns and the possibility of breakdown of plant communities usinglandscape metrics. Metrics that were used in this study thenumber of patch, class area proportion in the landscape, mean patch size, edge density, mean shape index, mean patch fractal dimension and total edgein the class level and Shannon diversity index in the landscape level. Metrics listed for vegetationmap and morphology units were calculated using the patch analyst extension for Poshtkooh rangelands of Yazd. Then, using the principal component analysis were determined the important metrics for the separation of plant communities. The resultsof the principal component analysis for the separation of class in morphology units map showed that edge density metric have thegreatest impact but in the vegetation map landscape metrics, were equally important and more importance metric could not be determined and compared to separation the units of land shape in the morphology units map were less separation. Finally, with using of discriminate analysis, wasdetermined thedifferentiation function and metrics that create separation between the plant communities and land classes. Discriminate analysis showed that thenumber of patch metric, edge density and mean patch fractal dimension can beseparated plant communities and classes in the map, units are less resolution.