بررسي توان رسوب زايي در رخساره‌هاي ژئومرفولوژي با استفاده از تونل باد و مدل اريفر( مطالعه موردي آران – كاشان)

Investigation of the potential of sedimentation in geomorphology facies usaging wind erosion meter and IRIFR. E. A model (case study, Kashan- Aran)

باد مانند آب هاي جاري، ولي به مقياس كوچكتر، شكل سطح زمين را تغيير مي دهد. اين عمل، به خصوص در مناطق خشك و صحرايي كه تغيير سريع دماي هوا موجب تشكيل بادهاي قوي و دايمي مي شود شدت بيشتري دارد. در اين تحقيق به منظور بررسي توان رسوب زايي رخساره هاي مختلف ژئومورفولوژي در منطقه آران از دستگاه تونل باد و مدل اريفر استفاده شد. نتايج بدست آمده از تونل باد نشان داد كه بيشترين سرعت آستانه فرسايش در شرايط طبيعي متعلق به رخساره پوسته هاي سخت و خشك دشت رسي با سرعت آستانه بيش از m/S 13 و سپس اراضي پفي و اراضي كشاورزي - رسي با سرعتي برابر 12m/S است. كمترين سرعت آستانه فرسايش متعلق به خاك هاي ريز دانه لومي - شني دشت سر پوشيده با سرعتي برابر6٫5m/S ميباشد. همچنين نتايج بدست آمده شدت فرسايش بادي با استفاده از تونل باد نشان داد كه پايدارترين رخساره، رخساره دشت رسي و اراضي پفي با ميزان رسوبي معادل 0 تا 175/2 تن در كيلومتر مربع در سال مي باشند كه در كلاس فرسايش I و حساس ترين رخساره، رخساره پهنه هاي ماسه اي همراه با پوشش سنگريزهاي با تراكم زير 30 درصد و دشت رسي - تپه ماسه اي با ميزان رسوبي معادل 5450/09 تا 5517/04 تن در كيلومتر مربع در سال كه در كلاس فرسايشي IV طبقه بندي شده است. در صورتي كه پايدارترين رخساره در مدل اريفر رخساره اراضي كشاورزي با ميزان رسوب 415/1 تن در كيلومتر مربع در سال كه در كلاس فرسايشي II و حساسي ترين رخساره، رخساره پهنهها و تپه هاي ماسهاي با ميزان رسوبي معادل 1168/6 تن در كيلومتر مربع در سال كه در كلاس فرسايشي IV قرار گرفته است. با توجه به نتايج آماري به دست آمده از مقايسه اين دو مدل مي توان نتيجه گرفت كه به جزء در مورد اراضي پفي و دشت رسي كه اختلاف معني داري با هم داشتند در بقيه رخساره اختلاف معني داري وجود نداشت.

In this study, to evaluate the sediment yield of different geomorphic facies in Aran region, the wind erosion meter and IRIFR model were used. The results of wind erosion meter showed that the most speed of threshold in natural condition is belonging to hard crust and dried clay plain with a speed of 13m/s, then puffy and clay-agricultural lands with a speed of 12 m/s, and the lowest threshold speed is 6.5 m/s related to fine-grained loamy - sandy soils of pediment that due to lack of the adhesion, flat, and smooth surface and wind shear impact and blown with wind. The results of wind erosion intensity with wind erosion meter also showed that the clay plains and puffy lands facies are most stable with sediment of 0 to 175.2 tone/km 2 / yr which sorted in erosion class I, and sand sheet with the graveled covered, clay plain and sand dunes are the most sensitive facies, with 5450.09 to 5517.04 tone/km2/ yr sediment equivalent classified in erosion class IV. While the results of the IRIFR model showed that the most stable facies are agricultural lands with 415.1 ton/km2/yr sediment erosion that classified in the erosion class II and facies sand sheet and sand dune the most sensitive facies, that with 1168.6 ton/km2/ yr sediment equivalent classified in erosion class IV. According to statistics obtained from the two models, it is concluded that except to the puffy land and clay plain there was not significant differences among the rest of facies.