بررسي تنوع ژنتيكي ژرم پلاسم گلرنگ از نظر برخي صفات مورفولوژيك و زراعي در شرايط ديم سردسير با استفاده از روش‌هاي آماري چندمتغيره

Evaluation of genotypic variation of safflower inbred lines for agronomic traits under cold rainfed conditions using multiple factor analyses

گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) يكي از محصولات با ارزش كشاورزي و صنعتي است كه در بسياري از نقاط جهان كشت مي‌گردد. اين مطالعه با هدف ارزيابي تنوع ژنتيكي ژنوتيپ‌هاي خار‌دار و بي خارگلرنگ موجود در مؤسسه تحقيقات كشاورزي ديم كشور از نظر صفات زراعي و مورفولوژيك و در شرايط ديم سردسيري شهرستان مراغه انجام گرفت. تعداد 31 ژنوتيپ گلرنگ‌ در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي و با 3 تكرار مورد ارزيابي قرار گرفتند. مقادير آماره‌هاي توصيفي صفات بيانگر وجود تنوع ژنتيكي در ژرم پلاسم مورد مطالعه بود و كمترين مقدار تنوع ژنتيكي براي صفات روز تا 50 درصد گلدهي و روز تا رسيدگي كامل بدست آمد. با استفاده از تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي، صفات مورد مطالعه به 6 مؤلفه با واريانس تجمعي 91 درصد كاهش يافتند كه بيشترين نقش را در تبيين تنوع بين ژنوتيپ‌هاي خاردار و بي خار گلرنگ داشتند. با استفاده از تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي و تجزيه خوشه‌اي، ارقام خاردار و بي خار در 2 گروه مجزا قرار گرفتند. فاصله ماهالانوبيس بين گروه‌هاي 1 و 2، 05/ 5 بدست آمد. در مجموع چنين نتيجه گيري شد كه تنوع ژنتيكي قابل ملاحظه‌اي در ژرم پلاسم گلرنگ مورد بررسي در شرايط ديم سردسير وجود دارد و جهت گزينش والدين و ژنوتيپ‌هاي مطلوب در برنامه‌هاي به نژادي گلرنگ مورد استفاده قرار گيرد.

Safflower (Carthamus tinctorius L.) is one of the valuable agricultural and industrial crops which cultivates in many parts of world. This study was aimed to evaluate the genetic variation of 31spinyand spinless safflower genotypes provided from Dryland Agricultural Research Institute based on agronomic and morphological characteristics in cold rainfed conditions of Maragheh.The genotypes were evaluated in randomized complete blocks design with three replications. Descriptive statistics manifested the existence of genetic variability in the studied germplasm and the least amount of genetic diversity was belong to days to 50% flowering and days to maturity. Using principal component analysis showed that 6 components explained 91 percent of total variation. Biplot based on principal component analysis and dendrograms of cluster analysis revealed that all genotypes were classified into2 groups. Maximum value of Mahalanobis distance between groups was 5.05.It can be concluded that there is remarkable genetic variability among safflower genotypes in cold rainfed conditions, which could be utilized in the screening of desirable parents and genotypes for safflower breeding programs.