بررسي تطبيقي وضعيت زنان در كشورهاي اسلامي خاورميانه و شمال افريقا

Comparative Study of the Women’s Status in the Islamic Countries of the Middle East and North Africa

وضعيت زنان در چند دهه اخير در بيشتر نقاط دنيا پيشرفت هاي چشمگيري داشته است. بااين حال، شكاف جنسيتي هنوز در بسياري از جوامع وجود دارد. اين پژوهش، با استفاده از شاخص هاي بين المللي سنجش وضعيت زنان، به بررسي تطبيقي كشورهاي اسلامي خاورميانه و شمال افريقا از حيث توسعه جنسيتي، نابرابري و شكاف جنسيتي مي پردازد. روش اين پژوهش تحليل ثانويه داده هاي بين المللي است كه به دو روش تحليل توصيفي اكتشافي و تحليل خوشه اي انجام گرفته است. تجزيه و تحليل هاي اين تحقيق در خصوص وضعيت اين كشورهاي اسلامي بر دو الگوي اصلي تاكيد دارد: اول آنكه، چنانچه مجموعه اين كشورها را به عنوان يك كل در نظر بگيريم، شكاف جنسيتي ميان آن ها به مراتب بيشتر و برجسته تر از ساير نقاط جهان است. دوم آنكه، تحليل هاي تفصيلي اين پژوهش نيز نشان دهنده تنوع و تفاوت هاي قابل ملاحظه بين اين كشورهاست؛ به طوري كه مي توان آن ها را بر اساس وضعيت زنان در سه شاخص بين المللي به پنج گروه مجزا تقسيم كرد. در اين گروه بندي، كشورهاي قطر و كويت در دسته يك، كشورهاي امارات متحده عربي، تونس، بحرين، عمان، عربستان سعودي و ليبي در گروه دوم، كشورهاي لبنان، تركيه و الجزاير در گروه سوم، كشورهاي ايران، سوريه، اردن، مصر، مراكش، پاكستان و عراق در گروه چهارم و يمن و افغانستان در گروه پنجم قرار مي گيرند. بر اين اساس، به نظر مي رسد براي تبيين و شناخت دقيق وضعيت زنان در اين كشورها، توجه به تفاوت هاي متعدد و ناهمساني آن ها، هم در وضعيت كنوني و هم در روند تحولات وضعيت زنان در سه دهه گذشته، ضروري است.

Women's status has experienced significant progress in most parts of the world in recent decades. However, the gender gap still exists in many countries. This study investigates the status of women in the Islamic countries of the Middle East and North Africa (MENA) region from a comparative perspective. It uses such international indices as Gender Development Index, Gender Inequality Index, and Gender Gap Index. The methodology of the study is a secondary analysis using descriptive exploratory analysis and cluster analysis techniques on international data. Generally speaking, the results of this analysis highlight two key patterns. First, while all the MENA women are considered within one single category, they tend to hold a relatively lower level of gender outcomes and represent more visible gender gap in global comparison. Second, more detailed analysis emphasizes the substantial heterogeneity of the MENA women, suggesting that there is a significantly wide range of socio-economic patterns associated with women’s status by individual country in the region. This diversity needs to be carefully considered in order to provide an appropriate explanation on patterns and determinants associated with the MENA women’s status.